WOLNOŚCI, PRAWA I OBOWIĄZKI OBYWATELSKIE Pojęcie prawa, wolności i obowiązku obywatelskiego. Prawa obywatelskie - termin określający pierwotnie zespół praw przyznanych jednostce przez porządek prawny określonego państwa w oparciu o kryterium przynależności państwowej (obywatelstwa). Obecnie w związku z rozwojem prawo-międzynarodowej ochrony praw jednostki, rozróżnienie między prawami obywatelskimi, a prawami człowieka straciło na znaczeniu. Pojęcie praw obywatelskich używane jest często zamiennie z określeniami: prawa podstawowe, prawa człowieka, prawa konstytucyjne. Współcześnie upowszechniło się rozumienie praw obywatelskich jako wszelkich praw podmiotowych przysługujących obywatelom wobec państwa. Prawa obywatelskie można podzielić na prawa gwarantowane konstytucyjnie oraz prawa chronione na podstawie ustaw.
Wolności obywatelskie - kategoria praw podstawowych służących zapewnieniu obywatelom sfery wolnej od ingerencji państwa (sfery prywatności). Wolności te jako pierwsze zostały zadeklarowane i sprecyzowane przez nowożytne państwa; są pierwotne wobec praw obywatelskich i stanowią ich gwarancje, gdyż tylko człowiek wolny może w pełni korzystać ze swoich praw. Wśród wolności obywatelskich wyróżnić można: a) wolności osobiste, a więc wolności najściślej związane z osobą fizyczną, przysługujące jej w stosunku do organów państwowych oraz b) wolności polityczne, społeczne, ekonomiczne i kulturalne.
Obowiązek obywatelski - zagadnienie to jest czasami pomijane i to nie tylko w analizach statusu obywatela, ale i w regulacjach konstytucyjnych. Dowodzi się bowiem, że człowiek rodzi się wolny i równy, natomiast jego obowiązki w stosunku do zbiorowości są wtórne i mniej istotne niż prawa i wolności.
Prawa człowieka - prawa podstawowe - prawa podmiotowe. Prawa człowieka - kwalifikowana postać praw i wolności jednostki, służących ochronie jej interesów, przypisywanych każdej osobie ludzkiej, niezależnie od przynależności państwowej i od jakichkolwiek cech różnicujących. Źródłem tak rozumianych praw jest prawo naturalne, zgodnie z którym podstawą większości praw jednostki jest przyrodzona godność istoty ludzkiej. To dzięki niej prawa człowieka mają charakter ponadpaństwowy, niezbywalny i nienaruszalny. Prawa człowieka można podzielić na: a) wolności osobiste (np. nietykalność osobista, wolność sumienia i wyznania), b) prawa i wolności polityczne (np. prawa wyborcze, wolność zgromadzeń, zrzeszania się, wolność słowa), c) prawa społeczne.
Prawa podstawowe - zespół praw jednostki wyróżniających się z ogółu praw przysługujących obywatelom w danym państwie z racji zajmowania wyższego miejsca w hierarchii wartości akceptowanej powszechnie przez społeczeństwo i państwo.
(…)
… więc powstawać różne międzynarodowe akt prawne dot. tej materii:
1948 r. - Powszechna Deklaracja Praw Człowieka - nie miała ona charakteru wiążącego prawnie, stała się jednak wskazówką do prac nad modelem ochrony prawnomiędzynarodowej (obecnie istnieją 2 takie modele: system ochrony regionalnej i ochrony uniwersalnej);
1977 r. - Polska podpisała Międzynarodowe Pakty Praw Obywatelskich i Politycznych oraz Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych;
1991 - RP podpisała protokół umożliwiający skargę indywidualną obywatela;
1992 - RP podpisała Europejską Konwencję Praw Człowieka, która została uchwalona w 1950r. - zawiera ona katalog 26 praw i wolności dość szczegółowo unormowanych, Konwencja określa jakich praw nie wolno ograniczać czy zawieszać; wprowadza ona także prawo skargi obywatela przeciwko własnemu państwu - orzeczenia Trybunału Europejskiego i Komitetu Rady Ministrów Europy są wiążące dla państwa łamiącego prawa człowieka;
1961 r. - w ramach Rady Europy nastąpiło przyjęcie Europejskiej Karty Społecznej, w ten sposób prawa socjalne zostały podniesione do rangi praw człowieka; Karta zawiera 19 praw oraz szczegółowe określenie ich zakresu i metod realizacji. …
…: nullum crimen sine lege, domniemania niewinności, wyłączenie przedawnienia w stos. do zbrodni wojennych i zbrodni przeciwko ludzkości oraz inne wynikające z art. 5, 6 i 13 EKPCz oraz z 7 protokołu do tej Konwencji,
prawo do ochrony prywatności (art. 47) - obejmuje prawo do ochrony życia prywatnego, rodzinnego, czci i dobrego imienia, a także prawo decydowania o swoim życiu osobistym,
wolność…
… pośrednie stanowią zasady i instytucje prawne, dla których realizacja praw obywatelskich jest celem pobocznym (np. zasada niezawisłości sędziowskiej, właściwa hierarchicznie budowa systemu źródeł prawa). Gwarancje bezpośrednie tworzone są z zamiarem wyposażenia obywateli w bezpośrednie środki dochodzenia ich swobód i praw.
Podstawowym środkiem dochodzenia praw i wolności w Polsce jest droga sądowa…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)