Warunki poprawności wnioskowania logicznego Schematom i samym procesom wnioskowania nie można przypisać wartości logicznej. Nie podpadają one pod ocenę z punktu widzenia ich prawdziwości czy fałszu. Są one oceniane wyłącznie pod względem ich poprawności logicznej. Pod ocenę prawdziwości podpadają natomiast przesłanki i wniosek. Jeśli wnioskowanie ma być poprawne, powinno spełniać określone warunki. Jeśli ich nie spełnia, musi być uznane za niepoprawne. Innym wymaganiom muszą zadośćuczynić te wnioskowania, które roszczą sobie pretensje do absolutnej niezawodności, a innym (mniej rygorystycznym) te, których zadaniem jest jedynie uprawdopodobnienie swego wniosku.
Pierwszym i niezbywalnym wymaganiem, stawianym wszelkiego rodzaju wnioskowaniom, jest żądanie, by opierały się one na prawdziwych przesłankach. Zarówno wnioskowanie mające pretensje do wyprowadzenia ze swoich przesłanek wniosku całkowicie pewnego, jak również takie, które swój wniosek podaje tylko jako prawdopodobny, powinno bazować na przesłankach, które są prawdziwe. Wnioskowanie, które nie spełnia tego postulatu, chociażby w odniesieniu do jednej przesłanki, popełnia błąd materialny. Więc gdy wykaże się, że czyjeś wnioskowanie zawiera jako przesłankę zdanie fałszywe, wykaże się tym samym, że całe proces rozumowania jest logicznie niepoprawny, a więc bezwartościowy.
Prawdziwość przesłanek nie zapewnia jednak samemu procesowi, jakim jest wnioskowanie, wymaganej odeń poprawności. Przesłanki mają być nie tylko prawdziwe, winny być nadto właściwie uzasadnione. Nie mogą być przyjęte bez należytego uzasadnienia. Ich prawdziwość musi być z góry zagwarantowana mocą odpowiedniego uzasadnienia. W przeciwnym wypadku wnioskowanie popada w błąd zwany petitio principii, co dosłownie znaczy: „żądanie początku” - żądanie powrotu do początku rozumowania, do momentu, w którym wszystkie przesłanki są należycie uzasadnione.
Wiemy, że w niektórych procesach wnioskowania niektóre przesłanki pozostają ukryte. Zauważyliśmy to w przypadku entymematu, to jest sylogizmu entymematycznego. Takie wnioskowanie nazywamy entymematycznym. W sytuacji, gdyby jedna z przemilczanych (świadomie bądź nieświadomie) przesłanek entymematu okazała się nieprawdziwa, wnioskowanie zostanie uznane za materialnie niepoprawne (jako zawierające błąd materialny). Gdyby zaś okazało się, że o którejś z przesłanek entymematycznych (niejawnych) w ogóle nie wiadomo, czy jest prawdziwa czy fałszywa, trzeba uznać dane wnioskowane za niepoprawne z powodu bezpodstawnego przyjęcia przesłanek, czyli błędu petitio principii . W przypadku wnioskowań entymematycznych (entymematów) może się zdarzyć, że któraś z jego przesłanek jest nie tylko bezpodstawnie przyjęta, ale do tego jeszcze, gdy zażąda się jej uzasadnienia, to otrzymuje się, jako podstawę tego uzasadnienia, wniosek naszego entymematu, który wszak sam jest wątpliwy właśnie z tej racji, że ta przesłanka nie została uprzednio należycie uzasadniona. Taki błąd nosi nazwę „błędnego koła w dowodzeniu” (łac.:
(…)
… podpadało, a który byłby niezawodny. Proces falsyfikacji danego wnioskowania zwykle przebiega następująco: 1) wpierw zapisujemy dane wnioskowanie w postaci schematu formalnego, w którym w miejsce konkretnych zdań wstawiamy zmienne zdaniowe, a spójniki gramatyczne zastępujemy spójnikami prawdziwościowymi; 2) następnie sprawdzamy niezawodność tego schematu np. metodą zerojedynkową - jeśli ma być to schemat niezawodny, to dla każdych podstawień za zmienne zdaniowe wartości 1 i 0 winno ono dać wynik pozytywny. Gorzej jest, gdy dane wnioskowanie podpada pod większą ilość schematów wnioskowania. Wtedy trzeba poddać procedurze sprawdzania wszystkie te schematy. Rzecz stanie się nieco łatwiejsza, jeśli zauważymy na przykład, że niezawodność schematu zbudowanego na zdaniach ogólnych pociąga za sobą niezawodność…
… całkowicie pewnego uznania przesłanek dochodzimy do równie pewnego uznania wniosku, za pomocą stosownego schematu niezawodnego wnioskowania. Takie postępowanie będzie tylko wtedy prawomocne, gdy prawdziwość przesłanek będzie gwarantem prawdziwości wniosku, czyli gdy ów wniosek będzie wynikał logicznie z tych przesłanek, tzn. na zasadzie niezawodnego schematu wnioskowania. Jeśli wniosek nie będzie wynikał…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)