To tylko jedna z 2 stron tej notatki. Zaloguj się aby zobaczyć ten dokument.
Zobacz
całą notatkę
Dr Marek Tabor - Geografia Polityczna 9
USTROJOWE FORMY PANSTWA
Ustrojem politycznym panstwa nazywa się sposób, w jaki jest realizowane państwowe kierowanie społeczeństwem, tzn. metody rzadzenia, stosunek organow centralnych do organow terenowych oraz strukture prawno - organizacyjna danego panstwa. Jednym z pierwszych, który dokonal klasyfikacji form ustrojowych panstwa był Arystoteles. Podzielil je następująco:
GRUPA A GRUPA B
1)Monarchia 1)Tyrania
2)Arystokracja 2)Oligarcha
3)Politeja 3)Demokracja
Jednym z najstarszych podziałów form ustrojowych panstwa, jest podzial na monarchie i republike. Doniosłego spostrzeżenia na temat form ustrojowych panstwa dokonal Machiavelli. Uważał on, ze forma ustrojowa panstwa zalezy od zadan, które panstwo ma do spełnienia.
Forma ustrojowa musi być funkcjonalnie przystosowana do zadan panstwa. Trzy grupy czynnikow wpływających na forme ustrojowa panstwa:
1)Układ sil społecznych
2)Zadania panstwa
3)Tradycje kulturowe oraz aktualne idee polityczne kraju
Podzial na monarchie i republike nie ma dzis wiekszeho znaczenia, ponieważ zarówno w jednym, jak i w drugim funkcjonuja systemy parlamentarne, a także dyktatury roznych odmian. Niezależnie od podzialu na monarchie i republiki wyroznia się następujące formy ustrojowe współczesnego panstwa:
1)Parlamentarna (wystepujaca zarówno w republice, jak i monarchii)
2)Prezydencka (wystepujaca tylko w formie republikańskiej, ponieważ prezydent jest glowa panstwa)
3)Faszystowska (mogaca występować w republice i w monarchii)
4)Dyktature wojskowa (wystepujaca zarówno w formie prezydenckiej, jak i w monarchicznej)
5)Konwentu
Ad 1
System parlamentarny charakteryzuje się nadrzedna pozycja parlamentu wobec rzadu, który sprawuje wladze wykonawcza, odpowiada przed parlamentem. Parlament powoluje lub odwoluje rzad. Jezli rzady sprawuje partia, która dominuje w parlamencie, w rzeczywistości parlament jest pod kontrola rzadu.
Ad 2
Forma prezydencka panstwa wywodzi się ze Stanow Zjednoczonych. W klasycznej postaci północnoamerykańskiej ustroj ten odznacza się silna wladza prezydencka. Prezydent jest wybierany w wyborach powszechnych i on powoluje członków rzady, którzy po uzyskaniu akceptacji parlamentu odpowiadaja wyłącznie przed prezydentem. Jednoczesnie najwyższe cialo przedstawicielskie, dwuizbowy Kongres, ma szerokie uprawnienia kontrolne i jest od prezydenta niezależny. Prezydent współdziała z Kongresem. Dopełnieniem północnoamerykańskiego systemu prezydenckiego jest kontrola konstytucyjności ustaw przez Sad Najwyższy.
(…)
… organow panstwa do organow poszczegolnych jednostek terytorialnych wchodzących w skal danego panstwa może opierac się na zasadzie hierarchicznego podporządkowania jednostek niższego rzadu jednostkom wyższego rzadu. Mamy wtedy jednolita (unitarna) budowe panstwa. Jeżeli natomiast panstwo sklada się z mniejszych organizmow państwowych, mających pewien zakres władzy suwerennej, to mowimy o panstwie federalnym. Państwem unitarnym jest np. Polska, a państwem federalnym Republika Federalna Niemiec.
…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)