Absolutyzm carski jako najlepszy ustrój dla Rosji Stanisław Cat-Mackiewicz sporo miejsca w swym pisarstwie poświęcał Rosji, która "wpływała na nas bardzo i w dziedzinie politycznej, i w dziedzinie moralnej"1. Nie ukrywał swego zachwytu szczególnie dla tradycyjnej Rosji carskiej. Jego uwielbienie dla tego, co było związane z czasami przedrewolucyjnymi, szczególnie rosyjską monarchią XIX-wieczną, szło w kilku kierunkach, koncentrowało się na kilku postaciach. Tak więc podziwiał zarówno ustrój carski, który wydawał się mu niemal idealnym monarchizmem praktykowanym, a także delektował się rosyjską literaturą. W sferze polityki w znacznej mierze wychwalał rosyjskich carów i identyfikował się z podobnymi do siebie idealistami monarchii, jak Sergiusz Witte i jeszcze bardziej konserwatywny Konstanty Pobiedonoscew, którego zresztą uważał za największego reakcjonistę na świecie.2 Natomiast na płaszczyźnie literackiej autorytetami dla niego byli: bojowy monarchista Teodor Dostojewski3 i nieco mniejszymi Lew Tołstoj, Antoni Czechow oraz Mikołaj Gogol, każdemu z nich zresztą przypisując monarchizm4. Tak więc czy pisał o historii Rosji, czy o historii literatury rosyjskiej, nawiązywał do idei monarchistycznej, do samodzierżawia. 1) Samodzierżawie Absolutyzm był od wieków fundamentem doktryny ustrojowo-prawnej w Rosji. Choć samo pojęcie "samodierżawije" ukształtowało się na przełomie XVIII i XIX w., to ideowym prekursorem nowożytnej definicji absolutyzmu był Piotr I. Utożsamiał on interes władcy z interesem państwa. Uważał, że tylko suwerenny car może najlepiej i całkowicie interes państwa wyrażać, i swoją wolą go reprezentować.5 Caryca Katarzyna II istotę swej władzy absolutnej ujęła w sposób bardziej oświeceniowy. W swym manifeście wydanym w 1730 r. pisała, iż tylko samowładny car może sprawować władzę w tak dużym państwie, aby działania wszystkich swych poddanych kierować "ku największemu ze wszystkich dóbr, jakim jest sława, dobrobyt i spokój ojczyzny."6 Kolejny władca, Paweł I również dał swoją wykładnię samodzierżawia. W wydanej przez siebie w 1797 r. "Ustawie o rodzinie carskiej" pisał w artykule pierwszym tego aktu: "Imperator Wszechrosyjski jest monarchą samowładnym i nieograniczonym. Posłuszeństwo należne Jego władzy najwyższej, nie tylko z bojaźni, ale i wobec sumienia, sam Bóg nakazuje"7. Jak więc widać w tym paragrafie, absolutna władza cara ma swe źródło w Bogu, przed którym władca jedynie jest odpowiedzialny.8 Dzięki uznanemu źródłu swego panowania Paweł I uważał swoją osobę za świętą i nietykalną.Obok samych władców określeniem istoty absolutyzmu rosyjskiego zajęli się będący nie koniecznie formalnie na usługach monarchii "legiści", którzy publikowali swe artykuły i prace głównie na przełomie XIX i XX wieku. Można tu zauważyć dwa nurty: państwowy, którego głównym przedstawicielem był Michał Katkow, redaktor "Moskiewskich Wiadomości" oraz ludowy, który reprezentował Konstanty Aksakow, tzw. publicysta słowianofilski.Michał Katkow uważał, że car w swojej osobie reprezentuje jedność i siłę państwa rosyjskiego. Dlatego też przeciwny wszelkiej liberalizacji w stosunkach społeczno-politycznych na łamach swego dziennika utożsamiał pojęcie "car" nie tylko z pojęciem "władza najwyższa", ale również z takimi pojęciami jak "Rosja" i "państwo". Katkow "monumentalizował" samowładną władzę carów, a przez faktyczny wpływ swoją reakcyjną myślą na cara ponosi w dużej mierze współodpowiedzialność za to, co na polu zachowania władzy absolutnej dokonał Al
(…)
….
[_14_] Zamiast słowa obywatele nachalnie nasuwa mi się inne - lud, bardziej odpowiadające tym stosunkom rodem z czasów wszechmocnych carów.
[_15_] By and with the advice and consent of the Senate. Określenie to pojawia się wielokrotnie w tekście konstytucji Stanów Zjednoczonych.
[_16_] Tym terminem określa się w Rosji najbliższe otoczenie prezydenta.
[_17_] Borys Bierezowski, nazywany "ojcem chrzestnym…
… po 1905 r. reformy były tylko kosmetyczne, a car zawsze miał możliwość bezpośredniego i skutecznego ingerowania zarówno w politykę państwową, jak i ustawodawstwo. Jeśli zaś nie było absolutyzmu, to według Mackiewicza nie było go za całych rządów Mikołaja II, gdyż w jego opinii car ten nie był zdolny do osobistych rządów absolutnych. Czy bowiem fruwający w obłokach romantyk i melancholik zarazem mógł…
… specjalnych święceń, dublujących święcenia sakramentu bierzmowania. Po pewnym czasie car zaczął przyjmować komunię świętą jak kapłani, otrzymał przydomek święty, nazywano go pomazańcem Bożym, Ziemskim Zbawicielem, wielbiono jego wizerunki, a dni jego urodzin czy wstąpienia na tron były obchodzone bardzo uroczyście. Taka świadomość przenikała do prostego ludu, który wyznawał świętość cara sam z siebie [_3_…
… jest dyskryminacja ze względu na płeć, rasę, wyznanie, język, pochodzenie, zagwarantowana jest nietykalność osobista, majątkowa i życia prywatnego, wolność sumienia, wyznania, myśli, słowa, wreszcie zrzeszania się. Obywatele Federacji mogą uczestniczyć w różnych formach demokracji bezpośredniej, takich jak referendum, każdy z nich ma zagwarantowany równy dostęp do władzy. W Rosji istnieje również instytucja ławy…
… od ich osobistych cech, predyspozycji, umiejętności i zdolności, a dopiero później od ich doradców. Władza carów przypominała osobiste rządy nowoczesnego dyktatora posiadającego wszelkie uprawnienia. Do nieograniczonego zakresu władzy nie wystarczają jednak zwykłe zdolności. To muszą być nadludzkie zdolności, które Romanowowie w opinii Cata przeważnie posiadali."Wbrew utartemu przekonaniu europejskiej publicystyki…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)