Ustrój polityczny Stanów Zjednoczonych Ameryki
Geneza i kształtowanie się amerykańskiego systemu politycznego
Geneza
Doświadczenia i dorobek ustrojowy stawia Stany Zjednoczone w rzędzie największych demokracji nowożytnych państw. Amerykanie mogą więc zasadnie szczycić się najstarszymi współcześnie demokratycznymi rozwiązaniami prawnoustrojowymi. Należą do nich: pierwsza w historii i generalnie co do zasad nie zmieniona konstytucja pisana (1787), ustrój republikański, nowoczesny i trwały system dwupartyjny.
Amerykanie przyjęli szereg postępowych zasad systemu politycznego. Po pierwsze, ogólną zasadę demokracji głoszącą, iż system rządów czerpie swą legitymację z konsensu społecznego; po drugie, zasadę wolności politycznej jednostki, oznaczającą, iż władza państwowa jest ograniczona - istnieje zakres działań społecznych, w które państwo ingerować nie może, tzn. gwarantowana jest sfera fundamentalnych swobód obywatela; po trzecie, zasadę federalizmu rozdzielającą władzę między władze lokalne (stanowe) i rząd centralny - federalny; po czwarte przyjmując zasadę równości obywateli zarówno wobec prawa, jak i wobec szans w życiu społeczno - ekonomicznym.
Amerykański system polityczny, jak żaden nam współczesny, zdeterminowany jest dwoma przenikającymi się cechami: kontynuacją i modyfikacją urządzeń ustrojowych. Umiejętnością praktycznego łączenia tych dwóch elementów tłumaczyć można stabilność ustroju państwowego Stanów Zjednoczonych.
We wrześniu 1774 roku zebrało się w Filadelfii 55 delegatów z 12 kolonii i utworzyło zalążek władzy centralnej w postaci Kongresu Kontynentalnego, który wezwał do tworzenia niepodległych stanów i uchwalania przez nie własnych konstytucji. Rozpoczął się okres Amerykańskiej Rewolucji, której kulminację stanowiło uchwalenie Deklaracji Niepodległości. Deklaracja, ta, uchwalona przez Kongres Kontynentalny 4 lipca 1776 roku, składa się z trzech części: 1) deklaracji podstawowych, niezbywalnych (naturalnych) praw człowieka, a wśród nich życia, wolności, dążenia do szczęścia oraz prawa obalania władzy nie opartej na zgodzie rządzonych, 2) wyliczenia powtarzających się aktów „przemocy i uzurpacji” ze strony monarchy - króla Jerzego III, 3) formalnej deklaracji niepodległości, która stwierdza, iż kolonie przestają być podległe metropolii.
Deklaracja niepodległości stała się nie tylko podstawą ideologiczną tworzącej się państwowości, ale miała również szersze znaczenie - na skalę światową. Akt ten kreował bowiem rewolucyjną, na ówczesne czasy, doktrynę sprawowania władzy, opartą na legitymacji pochodzącej od społeczeństwa i ograniczonej prawami obywatelskimi.
Utworzenie wspólnej międzystanowej władzy centralnej zostało zaproponowane w roku 1776 w postaci tzw.
(…)
… - na skalę światową. Akt ten kreował bowiem rewolucyjną, na ówczesne czasy, doktrynę sprawowania władzy, opartą na legitymacji pochodzącej od społeczeństwa i ograniczonej prawami obywatelskimi.
Utworzenie wspólnej międzystanowej władzy centralnej zostało zaproponowane w roku 1776 w postaci tzw. Articles of Confederation, które weszły w życie dopiero w roku 1781.
Konstytucja Stanów Zjednoczonych
Słabości…
… poglądów (ideologii), pozycji ekonomiczno - zawodowej, ani miejsca zamieszkania. Wiodące partie amerykańskie są więc zawsze koalicją różnych grup i interesów. Dla osiągnięcia sukcesu wyborczego muszą sformułować wystarczającego szeroki i kompromisowy program, aby zainteresować nim zarówno ubogiego farmera ze środkowo - wschodnich stanów, jak i intelektualistę i przemysłowca z Nowej Anglii. Aby uzyskać…
…. ograniczył częściowo nadużywanie przez prezydenta jednej z form weta (tzw. poczet veto). Obecnie więc obserwujemy, iż silnej prezydenturze towarzyszyć może silna władza ustawodawcza, zaś Sąd Najwyższy może odgrywać rolę arbitra w dążeniu dwóch pozostałych branż do uzyskania niezrównoważonej władzy. System źródeł prawa
Amerykański system prawa ukształtował się pod decydującym wpływem angielskiego common law, które charakteryzuje istotna rola prawa tworzonego przez sądy oraz to, że prawo stanowione (statute law) tworzy tam dość luźny i płynny zbiór aktów prawnych.
Na szczeblu federalnym można wyróżnić poza konstytucją następujące źródła prawa: 1) prawo precedensowe (zwane common law, judge - made - law), 2) ustawodawstwo Kongresu i ustawodawstwo delegowane, 3) akty prawne prezydenta, 4) traktaty, międzynarodowe…
… do Republikanów i tworzenie w ten sposób w Kongresie tzw. konserwatywnej koalicji, przez zjawisko reprezentowania (w ramach tej samej kadencji) przez prezydenta i jedną bądź obie izby Kongresu różnych partii, a kończąc na zbieżności wielu elementów programów wyborczych Demokratów i Republikanów.
Łatwo dostrzegalny pragmatyzm amerykańskiego systemu partyjnego poddany bywa niejednokrotnie poważnym próbom…
… opróżnienia urzędu prezydenta (śmierć, ustąpienie lub usunięcie przez Kongres zgodnie z procedurą impeachment) obejmuje go i sprawuje do końca kadencji.
Efektem krajowych konwencji partyjnych jest oprócz wyboru kandydata danej partii przyjęcie prezydenckiego programu wyborczego.
Decydujące znaczenie dla wyboru prezydenta ma głosowanie powszechne, w którym wprawdzie nie wybiera się bezpośrednio prezydenta…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)