Ustrój Stanów Zjednoczonych.
Podstawy konstytucyjne.
Stany Zjednoczone szczycą się do dzisiaj pierwszą, a jednocześnie najstarszą obowiązującą konstytucją na świecie, uchwaloną 17 września 1787 roku. W ciągu przeszło 200 lat swego obowiązywania została uzupełniona o 26 tzw. poprawek. 10 pierwszych poprawek pochodzących z XVIII wieku stanowi głównie swoistą „kartę swobód obywatelskich”. Sama konstytucja zawiera siedem podstawowych artykułów, które nie mogą ulec zmianie. Jest konstytucją bardzo sztywną. Spośród dwu, dopuszczalnych przez art. V trybów jej zmiany, praktycznie stosowany jest pierwszy, polegający na uchwaleniu poprawki w jednakowym brzmieniu przez obie izby Kongresu, większością 2/3 głosów w każdej izbie, a następnie ratyfikowanie jej przez parlamenty ¾ ogólnej liczby stanów (tj. obecnie -38). Stąd też miedzy uchwaleniem poprawki przez Kongres, a jej wejściem w życie upływa niekiedy wiele lat, liczy się data ratyfikacji przez ostatni, 38 stan.
Drugi tryb dokonywania zmian polega na zgłoszeniu przez 2/3 legislatur stanowych żądania zwołania Konwencji Konstytucyjnej (zwołania tego ma dokonać Kongres), która także uchwalałaby „propozycje” poprawek, poddane identycznemu trybowi ratyfikacji przez stany.
Ogólne określenie ustroju.
Ustrój polityczny USA kształtują dwie najistotniejsze zasady organizacyjne: zasada federalizmu oraz zasada trój podziału władz. W ramach zasady federalizmu ustrój USA wyraża klasyczny model „federalizmu dualistycznego” (duża autonomia stanów). O państwowym charakterze każdego ze stanów świadczą takie ich atrybuty, jak odrębne konstytucje i oparte o nie ustawodawstwo, własne legislatury stanowe, gubernatorzy stanowi wybierani w głosowaniu powszechnym, własne sądownictwo na czele ze stanowymi Sądami Najwyższymi. W USA wyznaje się zasadę uznawania praw nabytych. Czyli dokonanie jakiejś czynności prawnej w jednym stanie, jest uznawana w innym (pomimo, iż tam może to być nielegalne -np. małżeństwa homoseksualne). Obowiązuje ekstradycja między stanowa dotycząca przestępców.
Artykuł pierwszy konstytucji mówi o kompetencjach zarezerwowanych wyłącznie dla władz centralnych. Są nimi na przykład: prowadzenie polityki zagranicznej, prawo bicia monety, utrzymywanie sił zbrojnych... Obowiązuje zasada, że to co nie jest jasno określone w konstytucji, jest domniemaną kompetencja stanów. Partie polityczne.
W USA występuje system dwupartyjny, w którym zasadniczą rolę odgrywaja partie REPUBLIKANÓW I DEMOKRATÓW. O partii republikańskiej mówi się, że jest konserwatywna, a partia demokratyczna to partia liberalna. W rzeczywistości obie partie nie różnią się zasadniczo od siebie. Główna płaszczyzna, na której rywalizują to płaszczyzna programowa i personalna. Brak tu natomiast tak charakterystycznej dla Europy ideologicznej linii podziału. Poza tymi dwiema partiami występują oczywiście jeszcze inne, ale ich znaczenia jest marginalne.
(…)
…, a które są jawne. Jest zwierzchnikiem sił zbrojnych. Co prawda wypowiedzenie wojny leży w gestii Senatu, lecz prezydent z własnej inicjatywy może rozpocząć działania zbrojne, gdy uzna, że interesy i bezpieczeństwo USA są zagrożone. Senat jednak decyduje o przyznaniu funduszów na te działania zbrojne.
Prezydent USA nie jest odpowiedzialny politycznie przed Kongresem. Ponosi on jednak odpowiedzialną Konstytucyjną…
…, bezpośrednie, a granica wieku wynosi 18 lat (prawo czynne) i 25/30 (prawo bierne). Wszystkie powyższe wybory są wyborami większościowymi. Ważnym wymogiem wynikającym z ustaw stanowych jest tzw. zasada rezydencji, wymagająca zamieszkiwania przez kandydata w okręgu wyborczym, z którego kandyduje.
Kongres jest w pierwszym rzędzie władzą ustawodawczą. Posiada on wyłączność ustawodawczą. Inicjatywę ustawodawczą…
… wykonawczej. Struktura tej władzy jest więc monokratyczna. Zasada separacji władz wymaga od niego podobnej co Kongres demokratycznej legitymizacji, co zapewniają wybory powszechne.
Od poprawki XXII (1951) urząd Prezydenta piastować można jedynie dwukrotnie. Konstytucja stwierdza, że każdy stan powoływać będzie tzw. elektorów w liczbie równej jego reprezentacji w obu izbach kongresu, a dopiero…
… się na terytorium USA i stale tam zamieszkuje od co najmniej 14 lat. Wybór elektorów następuje w pierwszy wtorek po pierwszym poniedziałku listopada. Wyboru dokonują obywatele USA, którzy wcześniej się zarejestrowali. Są to wybory większościowe (większość względna). Można powiedzieć (w uproszczeniu), że wyborcy nie tyle glosują na kandydatów do funkcji elektora, lecz od razu na określonego kandydata prezydenckiego…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)