Fragment notatki:
Dr. Hab. Maria Bijak – Kaszuba
Międzynarodowa integracja gospodarcza
Wykład XI – Unia gospodarcza i walutowa
Unia gospodarcza i walutowa – jest zaawansowanym etapem integracji gospodarczej, polegającym na:
nieodwołalnym wzajemnym usztywnieniu kursów walut uczestniczących państw lub rezygnacji przez te państwa z
emisji i stosowania własnej waluty na rzecz wspólnej waluty
rezygnacja z prowadzenia autonomicznej polityki pieniężnej przez każde z uczestniczących państw na rzecz
prowadzenia wspólnej polityki pieniężnej
prowadzeniu skoordynowanej lub ujednoliconej polityki gospodarczej na wspólnym rynku uczestniczących państw
1. Podstawy teoretyczne unii gospodarczej i walutowej: teoria optymalnego obszaru walutowego:
Zagadnienie z teorią optymalnego obszaru walutowego, przyłączenie się danego kraju do unii walutowej jest dla niego
korzystne (lub co najmniej bezpieczne), jeśli są spełnione określone warunki (kryteria).
Warunki te dotyczą istnienia mechanizmów pozwalających na samoczynne likwidowanie stanów nierównowagi w gospodarce
– bez użycia kursu walutowego.
Podstawowe warunki wg Mundella:
elastyczność cen i płac
mobilność czynników produkcji, przede wszystkim pracy.
Warunki dodane przez następców Mundella:
otwartość gospodarki mierzona udziałem handlu zagranicznego w PKB (jeżeli jest znaczący, to gospodarka jest
otwarta)
różnorodność produkcji eksportowej
wysoki stopień integracji rynków towarowych
konwergencja (spójność) gospodarek (żeby nie różniły się drastycznie, podobieństwo wskaźników gospodarczych,
regiony nędzy nie powinny graniczyć z regionami bogatymi)
podobieństwo celów i instrumentów polityki gospodarczej (zwłaszcza pieniężnej i fiskalnej)
zbieżność cykli koniunkturalny i skutków zewnętrznych zakłóceń (tzw. wstrząsów) ekonomicznych (ważne, aby te
wstrząsy dotykały poszczególnych krajów symetrycznie, a nie np. tylko 2).
2. Geneza unii gospodarczej i walutowej państw członkowskich UE:
Ekonomiczne czynniki prowadzące do utworzenia UGW:
logiczne uzupełnienie jednolitego rynku o wspólny pieniądz dążenie do stabilności walutowej – początki już w latach
’60.
dążenie do obniżenia kosztów transakcyjnych
dążenie do ujednolicenia polityki pieniężnej państw członkowskich w celu uniknięcia tzw. trójkąta niemożliwości.
Trójkąt ten polega na tym, że w dłuższej perspektywie nie można pogodzić ze sobą trzech rzeczy: wolnych
przepływów kapitału w skali międzynarodowej, stabilności wzajemnych kursów walutowych, niezależnej polityki
pieniężnej uczestniczących państw.
Polityczne czynniki utworzenia UGW – zmiany na europejskiej scenie politycznej na przełomie lat 80. i 90. XXw.:
upadek komunizmu w Europie Środkowej i Wschodniej
zjednoczenie Niemiec – powstało najsilniejsze państwo Europy, nie tylko gospodarczo ale i politycznie,
zdominowało pozostałe państwa.
3. Zarys działań państw członkowskich na rzecz stabilności walutowej:
Lata 50. Powstają Wspólnoty Europejskie. Stabilność walutową zapewnia międzynarodowy system walutowy z Bretton
Woods – systemem kursów stałych o dopuszczalnym przedziale wahań kursów rynkowych +/- 1% wokół kursów centralnych.
Państwa członkowskie WE idą nieco dalej, zawężając dopuszczalnych przedział wahań kursowych do +/- 0,75%.
Przełom lat 60. i 70. Kryzys w systemie walutowym z Bretton Woods konieczność podjęcia przez WE działań integracyjnych
w sferze walutowej. 1969 – decyzja o utworzeniu unii gospodarczej i walutowej.
1970r. Plan Wernera – projekt stopniowego (do 1980 roku) tworzenia unii gospodarczej i walutowej. Zrealizowano (1972)
pierwszy etap planu w postaci tzw. węża walutowego w tunelu:
system stabilizowania wzajemnych kursów walut państw członkowskich w dopuszczalnym przedziale +/- 1,125%
(„wąż” – sinusoida)
szerszy przedział dopuszczalnych wahań walut państw członkowskich wobec walut państw trzecich +/- 2,25%
(„tunel”)
Dr. Hab. Maria Bijak – Kaszuba
Międzynarodowa integracja gospodarcza
Wykład XI – Unia gospodarcza i walutowa
Wąż został zrealizowany, ale jego działanie było krótkotrwałe. Funkcjonował do 1978r. i praktycznie w tunelu pozostały
waluty: niemiecka, duńska i waluty Beneluxu.
1979 – 1998 Europejski System Walutowy (ESW). Elementy:
wspólna jednostka walutowa ECU (European Currency Unit – Europejska Jednostka Walutowa), oparta na koszyku
walut wszystkich państw członkowskich
mechanizm kursowy ERM (Exchange Rate Mechanism), ograniczający dopuszczalne wzajemne wahania kursów
rynkowych w stosunku do ustalonych kursów centralnych do pasma +/- 2,25% (w przypadku słabszych walut +/6%)
mechanizm kredytowy – wzajemne krótkookresowe wsparcie kredytowe państw członkowskich w celu
finansowania skupu walut w ramach interwencji banków centralnych w obronie ustalonych marż wahań.
1986 JAE – Jednolity Akt Europejski. Państwa członkowskie Wspólnoty Europejskiej podejmują decyzję o stopniowym
tworzeniu unii gospodarczej i walutowej.
1988 – Rada Europejska powołuje tzw. Komitet Delorsa, któremu zleca zadanie opracowania planu dojścia do UGW.
1989 – opublikowanie raportu (planu) Delorsa: Report on Economic and Monetary Union in the European Country.
4. Etapy budowy UGW:
Etap I (1990-1993)
Wprowadzenie jednolitego rynku, ze szczególnym uwzględnieniem swobody obrotu kapitałowego i świadczenia
usług finansowych
Stworzenie prawnych podstaw UGW, wynegocjowanie, podpisanie i ratyfikowanie Traktatu o UE (Maastricht)
Etap II (1994-1998)
Stworzenie instytucjonalnych podstaw GW – Europejskiego Instytutu Walutowego (1994), przekształconego
następnie w Europejski Bank Centralny (1998)
Osiąganie przez państwa członkowskie konwergencji gospodarczej (wg kryteriów traktatu z Maastricht)
Przyjęcie rzez Radę Europejską Paktu Stabilności i wzrostu (1996)
Ustalenie listy uczestniczących w UGW (1998) – lista 11 pierwszych krajów członkowskich unii gospodarczej i
walutowej
Określenie nieodwołalnych wzajemnych kursów wymiany między walutami tych państw, a także ostatecznego
kursu ECU (1998)
Etap III (1999-2002)
Początek funkcjonowania Europejskiego Systemu Banków Centralnych i wspólnej polityki pieniężnej (1999)
Zastąpienie ECU przez euro (1:1), wprowadzenie euro do obiegu bezgotówkowego (1999)
Początek koordynacji polityki gospodarczej, ze szczególnym uwzględnieniem polityki budżetowej (1999)
Wejście w życie nowego mechanizmu kursowego ERM II (1999)
Wprowadzenie euro do powszechnego obiegu, połączone z wycofywaniem walut narodowych (2002, do 28.02)
5. Kryteria konwergencji przyjęte w traktacie z Maastricht:
Kryteria monetarne:
stabilność cen – wyrażająca się w danym kraju stopą inflacji nie przekraczającą o więcej niż 1,5 punktu
procentowego wartości referencyjnej. (Wartość referencyjna – to średnia stopa inflacji w trzech państwach UE o
najwolniejszym wzroście cen)
stabilność długoterminowych stóp procentowych (dotyczących 10-letnich obligacji rządowych). Stopy te nie
powinny w danym kraju przekraczać o więcej niż o 2 punkty procentowe wartości referencyjnej. (Wartość
referencyjna to średnia stopa procentowa dla trzech państw UE o najniższej inflacji).
stabilność kursu walutowego, zdefiniowana jako utrzymywanie się danej waluty w normalnych granicach
kursowych, przewidzianych przez mechanizm kursowy Europejskiego Systemu Walutowego, w ciągu co najmniej 2
lat, bez dokonywania dewaluacji w stosunku do waluty któregokolwiek państwa członkowskiego.
Kryteria fiskalne:
deficyt budżetowy nie przekraczający 3% PKB danego państwa
deficyt publiczny nie przekraczający 60% PKB danego państwa
Kryterium prawne: niezależność narodowego banku centralnego.
6. Pakt stabilności i wzrostu przyjęty przez Radę Europejską w 1997r., zreformowany w 2005r.
Cele:
1.
zapobieganie nadmiernym deficytom budżetowym w strefie euro
Dr. Hab. Maria Bijak – Kaszuba
Międzynarodowa integracja gospodarcza
Wykład XI – Unia gospodarcza i walutowa
2.
właściwe zarządzanie finansami publicznymi w strefie euro, aby nie dopuścić do sytuacji, w której luźna polityka
budżetowa państwa członkowskiego, prowadząca do wzrostu stóp procentowych w całej strefie, szkodziłaby
pozostałym państwom członkowskim.
Zasady:
1. multilateralny nadzór nad sytuacją budżetową państw członkowskich
2. procedura na wypadek nadmiernego deficytu budżetowego, uruchamiana w razie przekroczenia przez państwo
członkowskie kryterium finansów publicznych:
o jeżeli Rada stwierdzi występowanie nadmiernego deficytu budżetowego, zaleca odnośnemu państwu
członkowskiemu podjęcie stosownych działań zaradczych
o jeżeli państwo członkowskie nie podejmie takich działań, Rada może zastosować wobec niego sankcje,
polegające na przyjęciu od tego państwa nieoprocentowanego depozytu
o jeżeli w ciągu 2 lat nadmierny deficyt nie zostanie skorygowany, wspomniany depozyt zostanie
przekształcony w grzywnę
Reforma wprowadzona w 2005r. polegała na zwiększeniu działań zaradczych, ale bez wykorzystania sankcji i kar.
7. Status państw członkowskich Unii Europejskiej względem strefy euro (stan na koniec roku 2009).
Państwa członkowskie UE w strefie euro:
Austria
Belgia
Finlandia
Francja
Hiszpania
Holandia
Irlandia
Luksemburg
Niemcy
Portugalia
Włochy (od 1999)
Grecja (2001)
Słowenia (2007)
Cypr
Malta (2008)
Słowacja (2009)
Państwa członkowskie UE pozostające poza strefą euro:
państwo o statusie opt-out (Wielka Brytania)
państwo o statusie opt-out, ale uczestniczące w ERM II (Dania)
państwa o statusie pre-in, uczestniczące w ERM II (Estonia, Litwa, Łotwa)
państwa o statusie pre-in, ale nie uczestniczące w ERM II (Bułgaria, Czechy, Polska, Rumunia, Szwecja, Węgry)
8. Euro a inne waluty państw członkowskich Unii Europejskiej (stan na koniec 2009).
01.01.1999 Europejski System Walutowy przestał istnieć, a wraz z nim mechanizm kursowy ERM. ERM został zastąpiony przez
nowy mechanizm kursowy ERM II. Celem ERM II jest utrzymywanie stabilnych kursów wymiennych między euro a walutami
narodowymi państw członkowskich UE nie należącymi do strefy euro. Udział waluty danego kraju w ERM II oznacza
przygotowywanie się tego kraju do przyjęcia euro. Udział waluty w ERM II polega na:
określeniu kursu centralnego między euro a każdą uczestniczącą walutą spoza strefy euro
przyjęciu standardowego przedziału wahań +/- 15% wokół kursu centralnego (przedział może zostać zawężony za
zgodą zainteresowanych stron)
przeprowadzanie przez zainteresowane strony interwencji na rynku walutowym: interwencji na marginesach
dopuszczalnych wahań lub skoordynowanych interwencji intramarginalnych
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)