To tylko jedna z 4 stron tej notatki. Zaloguj się aby zobaczyć ten dokument.
Zobacz
całą notatkę
Inne typologie języków ze względu na cechy morfologiczne - najważniejsze grupy języków świata (powiązanie terytorialne), np. języki indoeuropejskie, chińsko-tybetańskie, semito-chamickie, itd.
- typologia fonologiczna, np. języki wydechowe i wdechowe, języki prozodyczne i nieprozodyczne
Uniwersalia językowe
Syntaktyczna typologia j. naturalnych.
Co odróżnia ludzką mowę od zdolności komunikacyjnych zwierząt?
Co jest istotne, wspólne wszystkim językom?
Co tworzy wspólny rdzeń języka?
Komponenty (składniki) tworzące twardy rdzeń wszystkich języków: - fonologiczny (str. dźwiękowa)
-leksykalny (słownictwo)
-gramatyka
Uniwersalia językowe:
Wg J. Artichston są to takie zjawiska/ cechy, które pojawiają się we wszystkich (zbadanych) językach.
Lista uniwersaliów (nie trzeba znać pkt. po pkcie)
1. istnieją spółgłoski/ samogłoski
2. z głosek tworzą się większe jednostki
3. istnieją rzeczowniki - określenia ludzi, rzeczy, zjawisk etc.
4. istnieją czasowniki - określenia czynności
5. można zestawiać słowa ze sobą
6. można opowiadać o czymś - co kto komu zrobił
7. istnieją wypowiedzi zaprzeczone
8. można zadawać pytania
9. istnieje zależność strukturalna między członkami wypowiedzi
10. istnieje rekursja - ciągi znaków mogą być nieskończone.
Krytyka/ dopełnienie listy uniwersów - cecha 2. Jest bardziej podstawowa niż cecha pierwsza gdyż stanowi ona fundamentalną właściwość języka (diakrytyk, dwustopniowość znaków), natomiast cecha pierwsza to pewna szczegółowa właściwość zbioru diakrytów.
- cechy 3,4 (również 6) to właściwości słownika (odnoszenia się do typów zjawisk świata)
- cechy 5,9 i 10 to właściwości składni- łączenie jednostek w ramach określonych struktur, nieograniczoność wypowiedzi.
- zasygnalizowano operacje modalne- pytanie/ przeczenie, ale w każdym języku jest też po/twierdzenie.
Pełna lista uniwersaliów (trzeba umieć) składanie się znaków z elementów fonicznych
odróżnienie w obrębie systemów fonologicznych samogłosek i spółgłosek (tonów i szmerów)
istnienie leksykonu (słownictwa) złożonego ze znaków odsyłających do pojęć
odróżnienie w obrębie leksykonu nazw przedmiotów i czynności
istnienie reguł umożliwiających tworzenie z jednostek leksykonu zdań (wypowiedzi) mających strukturę, nie będących tylko stawianiem obok siebie jednostek. Ciągi wypowiedzi są teoretycznie nieskończone.
(…)
… (dużo/ jeden/dwa…) oraz wskazujących na intensywność ( bardzo/ mało).
Inne (kwestionowane) uniwersalia:
- istnienie morfemów; o ile morfem jest pojęciem uniwersalnym, to wyraz już nie. W językach polisyntetycznych morfemów tworzących zdanie w żaden sposób nie można podzielić na wyrazy
- czas przeszły, teraźniejszy, przyszły (ale j. japoński ma 2 czasy: przeszły oraz teraźniejszo- uniwersalno - przyszły; j. hopi - południowo-wschodnia Arizona - ma czasy: obiektywny tj. przeszło- teraźniejszy, subiektywny oraz uniwersalny.
- osoby czasownika; podział czasownika na dwie liczby i 3 osoby nie jest uniwersalny (niektóre języki Indian mają cztery osoby - bliższą i dalszą osobę trzecią.
- liczba pojedyncza i mnoga; w każdym języku można wyrazić ilość ale nie wszędzie przyjmuje to postać osobnej kategorii gramatycznej (w staropolskim istniała liczba pojedyncza, podwójna i mnoga).
(trzeba wiedzieć dlaczego druga lista neguje pierwszą oraz uniwersalia kwestionowane)
Typologia syntaktyczna języków ze względu na składnie.
Kryterium syntaktycznie wykładniki.
Języki pozycyjne - decyduje szyk wyrazów, są zazwyczaj izolujące.
Przykład: psy gonią koty vs koty gonią psy.
Języki przypadkowe - (od przypadków- mianownik, dopełniacz etc) decyduje f…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)