Teorie globalizacji kulturowej Niezależnie od przeciwstawnych perspektyw ideologicznych proces globalizacji kulturowej wywołuje bogatą refleksję teoretyczną. Zrelacjonuję, dla przykładu, dwie koncepcje teoretyczne: jedną, która dotyczy obiektywnego przebiegu procesu, i drugą ‐ na temat jego subiektywnego odzwierciedlenia w świadomości społecznej. Szwedzki antropolog społeczny Ulf Hannerz wprowadza pojęcie „globalnej ekumenyʺ, które w odniesieniu do zjawisk kultury jest analogią do idei „systemu światowegoʺ skupionej na dziedzinie ekonomii 13 . Tak jak i tam, chodzi o zagęszczone, intensywne relacje i zależności w skali ponadlokalnej. Ekumena to obszar ciągłych interakcji kulturowych, wzajemnej penetracji i wymiany kulturowych treści. Kultury tradycyjne to ekumeny zamknięte, zlokalizowane w wyraźnych ramach przestrzennych i czasowych. Są wytwarzane, manifestowane i reprodukowane w bezpośrednich interakcjach społecznych, przy współobecności swoich uczestników. Kultura nowoczesna natomiast to ekumena otwarta, przekraczająca ramy przestrzenne i czasowe, zwłaszcza dzięki technikom komunikacji i transportu. Współczesna ekspansja kultury sprawia, że ekumena uzyskuje charakter prawdziwie globalny: interakcje i przepływy kulturowe występują w skali całej społeczności ludzkiej. Przepływy kulturowe w obrębie ekumeny globalnej nie mają charakteru ani symetrycznego, ani wzajemnego. Większość jest jednokierunkowa, z wyraźnym odróżnieniem centrów inicjujących treści i przesłania kulturowe oraz peryferii, gdzie są one przejmowane i ulegają zaadaptowaniu. Przepływy przeciwne, z peryferii do centrum, są rzadkością i dotyczą na ogół bardziej marginalnych aspektów kultury. Przykładem: moda afro, muzyka reggae, powieść latynoamerykańska, kuchnia indonezyjska. Jednakże same centra kulturowe nie są ani pojedyncze, ani odwieczne. W każdej epoce pojawiają się wyspecjalizowane centra dla pewnych treści czy produktów kulturowych. Na przykład w naszych czasach: USA w dziedzinie technologii, nauki i kultury wizyjnej (filmu, telewizji, Internetu), Francja w dziedzinie wyrafinowanej kuchni i elitarnej mody, Niemcy w zakresie kultury pracy, Włochy w zakresie kultury życia codziennego i kuchni popularnej (światowa kariera pizzy, spaghetti i cappuccino!), Japonia w dziedzinie kultury organizacyjnej i korporacyjnej. Występują też centra regionalne, z których kulturowe treści oddziaływają na pewną tylko liczbę krajów. Na przykład: Iran dla świata islamu, Watykan dla krajów chrześcijańskich, Wielka Brytania dla dawnego imperium i krajów Commonwealthu, Francja dla tzw. krajów frankofońskich. Co więcej, mozaika tych centrów wyspecjalizowanych i regionalnych zmienia się historycznie. Na przykład dla nowo tworzącego się, istotnego kompleksu kulturowego związanego z telefonią komórkową takim centrum trochę niespodziewanie stała się Finlandia i Skandynawia, gdzie Nokia i Erikson zdominowały światowy rynek, a zasięg sieci po raz pierwszy objął wszystkich obywateli.
(…)
… prezentują nowe wyzwania dla kultury dominującej, która, próbując im sprostać, sama ulega modyfikacji. A z kolei społeczności podporządkowane nigdy nie tworzą prostej repliki kultury dominującej, lecz dokonują jej selektywnej inkorporacji i transformacji. Dzisiaj nie ma dlatego jednej cywilizacji czy kultury nowoczesnej (czytaj: zachodniej), lecz wiele „nowoczesnościʺ. Taka sytuacja, w której istnieje…
… w tradycji danej zbiorowości i wynikające z jej wcześniejszych doświadczeń historycznych standardowe sposoby reagowania na zmianę społeczną i wyzwania kulturowe. W szczególności istotny jest poziom ksenofobii i tradycjonalizmu, lub przeciwnie tolerancji i innowacyjności.
…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)