To tylko jedna z 3 stron tej notatki. Zaloguj się aby zobaczyć ten dokument.
Zobacz
całą notatkę
W 1968r. ogłoszono teorię neomobilizmu - Teoria wielkich płyt litosfery powrót do teorii ruchu bloków kontynentalnych
litosfera podzielona na kilkanaście płyt w tym 7 wielkich o powierzchni wielu mln km 2 Euroazjatycka
Amerykańska (Północna i Południowa)
Pacyficzna
Indoaustralijska
Afrykańska
Antarktyczna
mikropłyty (terrany) - są bardzo istotne z punktu widzenia Europy (np. w M. Śródziemnym - odpowiedzialne za trzęsienie ziemi)
mniejsze płyty to np.: Filipińska, Nazca, Juan de Fuca, Adriatyku, Azji Mniejszej
płyty są sztywne - lecz mogą się przemieszczać w tempie kilku cm na rok - po powierzchni bardziej plastycznej astenosfery
ruch płyt możemy obecnie śledzić (monitoring ruchu)
O. Atlantycki 1-5cm/rok (25km na 1mld lat)
Pacyfik 9-18km/rok
aby móc porównać tempo poruszeń, trzeba było poszukać miejsc odniesienia, w miarę nieruchomych; za takie miejsca uznano plamy gorąca
płyty składają się z litosfery oceanicznej (np. płyta pacyficzna) bądź litosfery oceanicznej z wtopionymi blokami litosfery kontynentalnej (np. płyta afrykańska)
brzegi kontynentów mogą być:
pasywne (odsunięte od granicy płyt) - np. afrykańska krawędź kontynentu odsunięta od krawędzi płyt litosfery
aktywne (na granicy kontynentów; nasilenie zjawisk endogenicznych) - np. zach. Ameryka Pn.
dlaczego płyty się ruszają - 2 teorie:
prądy konwekcyjne
konwekcja jednopiętrowa i dwupiętrowa (zachodząca zarówno w górnej jak i dolnej części płaszcza)
siły grawitacji
hamująco działa: opór bloków kontynentów oraz uskoków
ześlizg grawitacyjny - płyty litosfery przemieszczają się od grzbietu oceanicznego do grzbietów oceanicznych; spadek (różnica wysokości) powoduje ruch
pchanie od strony grzbietu oceanicznego - przyrasta litosfera, zwiększanie powierzchni w strefie grzbietu powoduje rozsuwanie płyt i przemieszczanie w kierunku rowów oceanicznych
wciąganie przez płat tonący - jedna płyta podchodzi pod drugą i następuje wciąganie
wsysanie od strony rowu
Granice płyt litosfery: trojaki charakter
wyznaczają strefy subdukcji
granica budująca w obrębie grzbietów
w uskokach przesuwczych (transformacyjnych)
przy rozbieżnym ruchu wielkich płyt - granica dywergentna (ryfty i grzbiety śródoceaniczne); strefa rozrostu; w strefie grzbietu
ruch płyt odbywa się w kierunku przeciwnym do ich wspólnej granicy w granicy dywergentnej spotykają się dwie płyty oceaniczne
(…)
… grzbietów
w uskokach przesuwczych (transformacyjnych)
przy rozbieżnym ruchu wielkich płyt - granica dywergentna (ryfty i grzbiety śródoceaniczne); strefa rozrostu; w strefie grzbietu
ruch płyt odbywa się w kierunku przeciwnym do ich wspólnej granicy
w granicy dywergentnej spotykają się dwie płyty oceaniczne
pojawia się wulkanizm (zasadowy - bazalt)
wybuchy o łagodnym przebiegu; duża ilość lawy
trzęsienia ziemi; płytkie ogniska trzęsień ziemi - do 100km
zdarza się, że granica dywergentna występuje na powierzchni lądu; np. na Islandii (wyspa wulkaniczna; przez nią przechodzi strefa ryftowa)
spotkanie skorupy kontynentalnej z kontynentalną
zaczątki przyszłych oceanów
następuje pękanie płyty litosfery
płytkie ogniska trzęsień ziemi
wulkanizm bazaltowy, riolitowy (bardziej kwaśny)
na powierzchni lądu w Afryce Wschodniej spotykają się dwie skorupy kontynentalne; z czasem może się tu rozwinąć dno oceanu
Wielkie Rowy Wschodnioafrykańskie
płytkie ogniska trzęsień ziemi
wulkanizm zasadowy, czasem kwaśny
granice dywergentne: Grzbiet Śródatlantycki¸ Maskareński, Wyniesienie Wschodniopacyficzne, Grzbiet Australijsko-Antarktyczny
Rys. Grzbiet śródoceaniczny
przy ruchu zbieżnym - jedna z płyt (z reguły…
… jednej ze skorup pod drugą; pogrubienie skorup; powstają pasma górskie kolizyjne (na wskutek mechanicznego zderzenia) np. Himalaje (zderzenie płyty indyjskiej z euroazjatycką)
Rys. Zbieżność litosfery oceanicznej z oceaniczną …
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)