SYSTEM POLITYCZNY CZECH
1. Geneza
Ewolucja systemu politycznego Czech przebiegała na wielu płaszczyznach w sposób porównywalny do innych krajów Europy Środkowej i Wschodniej, jak również nosiła cechy indywidualne, odróżniające ją w znacznym stopniu od procesu konstytuowania się innych państw. Tak jak inne kraje o podobnym położeniu geograficznym, Czechosłowacja po II Wojnie Światowej znalazła się w orbicie wpływów Związku Radzieckiego, co istotnie wpłynęło na kształt i charakter jej systemu politycznego i, tym samym, upodobniło do sąsiadów. Monopol na władzę miała przez prawie pół wieku partia komunistyczna, która eliminowała jakiekolwiek próby demokratycznych działań ze strony opozycji. Jednakże to, co wyróżniało Czechosłowację wśród innych państw obozu sowieckiego był fakt, iż Czechosłowacja była państwem federacyjnym, które po uwolnieniu się od reżimu komunistycznego zdecydowało się na trwały podział na dwa odrębne, w pełni suwerenne państwa. Czechosłowacja w latach międzywojennych była państwem, którego system polityczny charakteryzowała silna pozycja prezydenta. Urząd ten piastował w latach 1918-1935 „ojciec” wywalczonej w październiku 1918 roku niepodległości, Tomas G. Masaryk. Po jego odejściu na emeryturę, Masaryka zastąpił Eduard Beneš. W wyniku jawnie agresywnej polityki Hitlera wobec Czechosłowacji Beneš zrezygnował z urzędu. Jego następcą został Emil Hacha, który w marcu 1939 roku zgodził się zostać prezydentem marionetkowego Protektoratu Czech i Moraw. W czasie wojny Beneš wrócił do polityki i, nie uznając zmian politycznych jakie zaszły na terytorium czechosłowackim po 30 września 1938 roku, uznał siebie za nadal sprawującego obowiązki prezydenta Czechosłowacji.
Po wojnie Beneš wrócił do Pragi, gdzie odnowiono jego mandat. Wybory powszechne w maju 1946 roku wygrali komuniści, toteż ich przywódcy, Klemensowi Gottwaldowi, Beneš zlecił misję utworzenia rządu. Rząd ten z początku był rządem koalicyjnym, jednakże w lutym 1948 roku komuniści w drodze przewrotu zdobyli w Czechosłowacji władzę totalną i nie oddali jej aż do 1989 roku.
„Praska wiosna” z 1968 roku znacząco wpisała się w historię Czechosłowacji, gdyż pobudziła czechosłowacką opozycję do konspiracyjnej walki z komunistami. Wielu intelektualistów wyemigrowało i zagranicą zakładało pisma rzetelnie informujące o sytuacji wewnętrznej w Czechosłowacji. W kraju zaczął działać niezależny obieg wydawniczy. Rosło w siłę środowisko zaangażowane w sprawy polityki, z którego z czasem zrodziła się faktyczna opozycja, będąca w stanie doprowadzić do obalenia reżimu komunistycznego.
Przełom nazwany „aksamitna rewolucją” nastąpił w 1989 roku, a jej zapalnikiem była pacyfikacja studenckiego pochodu żałobnego dla uczczenia śmierci Jana Opletala - studenta, który 50 lat wcześniej protestował przeciw agresji hitlerowskiej. Aksamitna rewolucja miała także drugiego męczennika - Jana Palacha. Palach, tak jak Opletal, również był studentem. Po oblaniu się benzyną, podpalił się na znak protestu przeciwko brutalnemu stłumieniu „praskiej wiosny”.
(…)
… roku zaczęła obowiązywać Konstytucja Republiki Czeskiej uchwalona przez Czeską Radę Narodową.
2. System partyjny
Czeski system partyjny charakteryzuje się pełnym pluralizmem z wyraźne zaznaczonym podziałem na prawicę i lewicę. W kolejnych wyborach okazywało się, że języczkiem u wagi przy powoływaniu większościowych rządów zawsze były partie centrowe, które wciągane były do koalicji rządowych zarówno przez prawicę jak i lewicę. W Czechach ciągle funkcjonuje partia komunistyczna, która jednak na czeskiej scenie politycznej pozostaje w izolacji.
Najważniejszym przedstawicielem z liczących się partii prawicowych jest ODS - Obywatelsko Demokratyczna Partia. Wywodzi się z prawicowego skrzydła Forum Obywatelskiego - partii, która odgrywała główna rolę w Czeskiej Radzie Narodowej w czasach, gdy istniała jeszcze Czechosłowacja. Po zwycięskich wyborach w 1996 roku ODS sprawowała rządy koalicyjne, jednakże afery związane z finansowaniem jej kampanii wyborczej spowodowały upadek rządu oraz odejście z partii kilku czołowych działaczy. Obecnie (6 kwietnia 2005 roku) ODS znajduje się w opozycji do rządzącej koalicji centro-lewicowej. Na lewej stronie sceny politycznej najważniejszą partią stała się ČSSD - Czeska Partia Socjaldemokratyczna. Po wyborach z 1996 roku była główną partią opozycyjną wobec rządzącego ODS. Kryzys polityczny wewnątrz ODS pomógł jej w osiągnięciu zwycięstwa w wyborach w 1998 roku. Utworzony został rząd mniejszościowy, na którego czele stanął Milosz Zeman. W następnych wyborach w 2002 roku udało jej się po raz kolejny odnieść sukces, a rząd utworzył Vladimir Spidla. Spidla wobec spadającego poparcia dla swej…
… partii i jej klęsce w wyborach do Europarlamentu podał się do dymisji, a na stanowisku premiera zastąpił go, 34-letni wówczas, Stanislav Gross.
Partiami centrowymi obecnie reprezentowanymi w parlamencie są KDU-ČSL - Chrześcijańsko-Demokratyczna Unia - Czechosłowacka Partia Ludowa oraz US-DEU - Unia Wolności - Unia Demokratyczna. KDU-ČSL jest konserwatywną partią opowiadającą się za wzmocnieniem polityki…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)