in. zagadnienia takie, jak: system partyjny, partia polityczna, program polityczny, doktryna, ideologia, prawo wyborcze, system wyborczy, program wyborczy, program wyborczy.
System partyjny, układ wzajemnych powiązań między partiami politycznymi oraz zachodzące między nimi relacje, zasady i normy regulujące stosunki międzypartyjne oparte na mechanizmie współdziałania bądź rywalizacji w walce o władzę państw. Pojawienie się systemu partyjnego związane jest z rozwojem systemu parlamentarnego i wprowadzeniem powszechności prawa wyborczego.
System partyjny jest m.in.:
1. płaszczyzną konfrontacji programów partii politycznych i wymiany poglądów,
2. forum kształtowania opinii publicznej i kultury politycznej,
3. mechanizm wyłaniania i zmiany ekip rządzących oraz potwierdzania prawomocności (legitymizacji) istniejącej władzy państw.
Ze względu na liczbę legalnie działających partii, rozróżniamy systemy:
1. jednopartyjny - opiera się na zakazie działania innych partii, oprócz rządzącej (występował w państwach faszystowskich i komunist.),
2. dwupartyjny - tylko dwie partie spośród wielu legalnie działających, mają realne szanse zdobycia władzy (Wielka Brytania i USA),
3) wielopartyjny - trzy lub więcej partii ma możliwość wygrania wyborów i utworzenia rządów (np. Polska po 1989, Włochy, Belgia, Holandia). Cechą tego systemu jest brak partii mającej stałą przewagę, co może skutkować niestabilnością rządu. Dlatego partie, chcąc się ustrzec przed taką sytuacją, zawierają koalicje przed albo po ogłoszeniu wyników wyborów.
W ramach tego systemu występuje też:
a) system partii dominującej - przy istnieniu wielu partii, tylko jedna z nich jest zdolna do samodzielnego wygrania wyborów i utworzenia rządu mającego absolutne poparcie większości w parlamencie (Instytucjonalno- Rewolucyjna Partia Meksyku),
b) system kooperacji partii - wszystkie lub większość partii tego systemu podejmuje współpracę (np. Szwajcaria), najczęściej po wyborach,
c) system dwublokowy - walkę o władzę prowadzą dwa bloki partii politycznych, przy czym tylko jeden z nich ma szansę odniesienia zwycięstwa w wyborach, utworzyć rząd mając absolutną przewagę w parlamencie (w RFN z wyjątkiem lat 1966-1969, we Francji po 1962),
d) system rozbicia wielopartyjnego - nie ma w nim partii większościowej, która miałaby przewagę nad pozostałymi. Dlatego istnieje konieczność stworzenia koalicji, aby uzyskać niezbędną do efektywnego sprawowania władzy większość w parlamencie (np. Polska po 1989, Włochy). Powołany rząd na ogół nie ma legitymizacji społ.
Partia polityczna (z łaciny pars, partis - część), dobrowolna organizacja, reprezentująca interesy określonej grupy społecznej, zmierza do zdobycia lub utrzymania władzy państwowej w celu realizacji swojego programu politycznego.
Geneza partii politycznych sięga dawnych zgromadzeń stanowych, których członkowie łączyli się w koterie (grupy) arystokratokratyczne. Pierwsze tego typu partie powstały w XVII w. w parlamencie angielskim, torysi dali początek konserwatystom, a wigowie liberałom. W okresie rewolucji francuskiej pojawiły się kluby polityczne, które miały zalążki struktury organizacyjnej. Ich rozwój nastąpił podczas Wiosny Ludów. Pod wpływem upowszechnienia się prawa wyborczego w XIX w. zaczęły powstawać nowoczesne partie masowe.
(…)
… są we wszystkich stanach 2-izbowe (poza Nebraską). Obie izby wybierane są w głosowaniu powszechnym - niższej na 2 lata, wyższej na 4. Podstawową jednostką regionalną jest hrabstwo, w którym ważną rolę odgrywa szeryf, wybierany na 2-4 lata. Jest on naczelnikiem policji. W USA jest system dwupartyjny (system partyjny). Dominują dwie wielkie partie: Partia Demokratyczna i Partia Republikanów.
Prezydencki system, forma rządów przyjęta w konstytucji Stanów Zjednoczonych, w republikach Ameryki Łacińskiej oraz niektórych państwach Afryki i Azji.
Zakłada daleko posuniętą niezależność władzy prezydenta, powoływanego w wyborach powszechnych. Prezydent pełni funkcje głowy państwa i kieruje rządem. Władza wykonawcza nie jest politycznie odpowiedzialna przed parlamentem.
Jedyne mechanizmy zależności obu władz to veto…
… oraz program można podzielić na: partie chadeckie, partie liberalne, partie komunistyczne, partie konserwatywne, partie socjaldemokratyczne oraz partie ultraprawicowe.
Status prawny partii politycznych w Polsce określa Konstytucja RP oraz ustawa o partiach politycznych z 1997. Zakazane jest istnienie partii politycznych odwołujących się do totalitarnych metod i praktyk działania nazizmu, faszyzmu i komunizmu…
…, orzeka on ponadto o zasadności impeachmentu. W Wielkiej Brytanii ukształtował się system dwupartyjny ( system partyjny). Główną rolę odgrywają Partia Konserwatywna i Partia Pracy. Reprezentację w parlamencie ma również Partia Liberalno-Demokratyczna.
Podział terytorialno-administracyjny Wielkiej Brytanii jest zróżnicowany. Anglia i Walia podzielone są na hrabstwa, Szkocja dzieli się na obwody…
…) system wyborczy większości względnej, mandat otrzymuje ten kandydat, który uzyskał większą liczbę głosów niż inni (w tym systemie przeprowadzane są wybory do Senatu RP),
2. system wyborczy proporcjonalny - stosowany w okręgach wielomandatowych, polega na tym, że rozdziału mandatów pomiędzy partie (lub ugrupowania) dokonuje się proporcjonalnie do liczby (odsetka) uzyskanych przez nie głosów (np. wybory…
…, a głowa państwa musi je zatwierdzić.
Władza ustawodawcza należy do króla i 2-izbowego parlamentu, składającego się z Izby Gmin i Izby Lordów. Projekty ustaw mogą być wnoszone do każdej izby, w praktyce wszystkie najważniejsze inicjatywy rozpatrywane są najpierw w Izbie Gmin. Prawo inicjatywy ustawodawczej przysługuje wyłącznie członkom parlamentu.
Władzę wykonawczą sprawuje 100-osobowy rząd, w skład…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)