Stylistyczne środki składniowe (np. amfibologia, anakolut, elipsa, inwersja, zeugma).
Jak rozumiesz pojęcie „mimesis” w odniesieniu do dzieł literackich?
Amfibologia - (znana także jako amfibolia) z języka greckiego to atak z obu stron;dwuznaczność lub niejasnośćwypowiedzi, wynikła z zamącenia budowy składniowej (także interpunkcyjnej, ponadto rozłożenia akcentów logicznych oraz psychologicznych).
np. Mrok wlewa noc w zwierciadła jezior - ,,Brzemię godzin” L. Staffa
W zwykłej mowie jest usterką stylu, w poezji współczesnej bywa wprowadzana z rozmysłem.
Anakolut - to zniekształcenie konstrukcji składniowej, powodujące zanik związku między członami zdania. Najczęściej anakolut jest umieszczany za pośrednictwem wprowadzenia do konstrukcji imiesłowowej zawierającej imiesłów przysłówkowy współczesny innego podmiotu niż w zdaniu głównym - np. (otwierając okno, zatrzasnęły się drzwi; jadąc na rowerze, spadła mi czapka).
Często stosowany w utworach literackich jako zabieg stylistyczny, służący do uniezwyklenia wypowiedzi lub upodobnienia jej do mowy potocznej.
Elipsa - używana przede wszystkim jako figura retoryczna, umożliwia streszczenie (kondensację) i zdynamizowanie wypowiedzi literackiej. Często spotykana pod postacią równoważnika zdania; jej znakiem może być też myślnik.
Polega na opuszczeniu elementu zdania oczywistego ze względu na kontekst lub sytuację wypowiedzi - element zdania jest ponadto rozumiany przez odbiorcę komunikatu.
Na tej podstawie wyróżniamy zatem:
elipsę kontekstową elipsę sytuacyjną
Elipsa występuje jako wstawienie dopełniacza w miejsce biernika, np. Chcę chleba czy Wypij wody (zamiast Chcę chleb czy Wypij wodę)
Użycie dopełniacza pozwala na pominięcie fragmentu uściślającego, co rytmizuje wypowiedź.
Inwersja - inaczej szyk przestawny wyrazów, ich nienaturalne ustawienie w wypowiedzi pisanej lub wypowiadanej. W języku potocznym używana najczęściej do uwydatnienia wartości semantycznej lub emocjonalnej przestawionych wyrazów; odczuwana jednak jako bardzo nienaturalne, wręcz niepotrzebne ,,poetyzowanie” zwyczajnej wypowiedzi.
Inwersja w poezji znalazła swoje zastosowanie do nadawania efektów brzmieniowych i wersyfikacyjnych; podkreśla indywidualność poetyckiego wysłowienia i kunszt poety - jej najpełniejszy rozkwit nastąpił w epoce baroku.
np. ,,Twojego Dafnis brzegu stojąc podle, / Cudnej się we szkle przygląda urodzi”
Inne nazwy:
hyperbaton
przekładnia
przestawnia
Zeugma(dosł. spojenie, most) to figura retoryczna polegająca na jednoczesnym użyciu pojęć - w znaczeniu dosłownym i przenośnym, np.
(…)
…, gdyż zawsze zawiera w sobie element odgrywania rzeczywistości, swobodnego jej przedstawiania; dzisiejsza teoria literatury określa ten współczynnik mimesis mianem fikcji literackiej. Oznacza to, że twórca, pomimo wzorowania się na rzeczywistości, tworzy indywidualny obraz, bardzo prawdopodobny lecz subiektywny w opinii tworzącego, jakby kreował coś od nowa, jak Stwórca. Później pojęcie mimesis przejął renesans…
… i będące typowymi, by wreszcie ukazywał nie to, co było, lecz to, co możliwe i prawdopodobne, a także by ograniczał szczegóły na rzecz ich kompozycji, dzięki której tworzą niepowtarzalną całość artystyczną.
Wszystkie prądy literackie, które postulują prawdziwość albo też podobieństwo istnienia świata przedstawionego w dziele (np. realizm), nazywamy kierunkami mimetycznymi.
Założenia mimetyzmu były w pełni…
… gramatycznie lub znaczeniowo, np.
Drwiną zgrywają się usłużną, Gwarą cwaniaka i gamrata, Pijacką bufonadą, cięciem
Żartu przez rzecz i ludzkie ciało. M. Jastrun ,,Pijaństwo”
W powyższym przykładzie zeugma zawiązuje się dwukrotnie: wokół słów "zgrywają się" oraz "cięciem przez"; w drugiej postaci zbliża się do syllepsis. Przeciwieństwem zeugmy na pewien sposób jest hypozeuxis, gdzie każdy rzeczownik ma własny…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)