Poetyka a inne dziedziny wiedzy – zakres zagadnień Poetyka - część wiedzy o literaturze zajmująca się organizacją wypowiedzi literackiej, budową, właściwościami i systematyką utworów literackich Poetyka: - genologia - stylistyka - narratologia - wersologia - teoria języka poetyckiego Nauka o literaturze: Metodologia Historia literatury Krytyka literacka badań literackich Teoria literatury Poetyka współpracuje z innymi dziedzinami: ⚫psychologia (autor – narrator) ⚫filozofia (odrębny świat) ⚫lingwistyka (językoznawstwo kognitywne) ⚫teatrologia i filmoznawstwo (różnice w wykonaniu i interpretacji) ⚫historia sztuki, estetyka (postrzeganie, piękno, wartościowanie) Rozróżnienie: naśladowanie [mimezis]/ kreacja/ fikcja (rodzaje fikcji) Mimesis – zasada twórczego naśladownictwa natury, bądź dzieł mistrzów, którym udało się tę naturę odtworzyć. Kreacja - twór, dzieło, sposób odtworzenia postaci scenicznej przez aktora Metafikcja – literatura traktująca o naturze literatury – ponad fikcją (np. prośba do muz o pomoc w pisaniu) Fikcja modelowa – wielka metafora, przypowieść, z drugim dnem (np. „1984”, „Władca much”) Fikcja realistyczna – wysoki stopień prawdopodobieństwa, pewna wiarygodność, efekt stylu, doboru słów i kreacji, „efekt realności”, (np. przytoczone dokładne daty i opisy istniejących miejsc – mylące!) Fikcja fantastyczna – swoboda w kreacji świata przedstawionego i bohaterów Relacja autor/ podmiot/ narrator/ bohater komunikat: relacje nadawca/odbiorca jako bohater/bohater; ⚫obraz autora w tekście i jego funkcja (podmiot czynności twórczych); tekstowy obraz odbiorcy – odbiorca wirtualny i modelowy; ⚫wpływ środków przekazu na sens komunikatu; Rodzaje komunikacji językowej: ⚫kryterium bezpośredniości: komunikacja „do” i „wobec”; ⚫kryterium perswazyjne: gatunki mowy – pytanie, prośba, powitanie, pożegnanie, polecenie, sprzeciw; ⚫kryterium informacyjne (teksty aktualne, dokumentacyjne czy publicystyczne oraz wykraczające poza aktualność, kulturowe, np. literackie); ⚫kryterium formy i funkcji (mowa/pismo, wypowiedź spontaniczna/organizacja tekstu; opowiadanie i opis jako różne sposoby ujęcia tematu). Cechy tekstu pisanego: ⚫oderwanie od pierwotnej sytuacji komunikacyjnej, także od osoby autora; ⚫dystans między nadawcą a odbiorcą: zmiana znaczenia „ja” „tu” „teraz”; brak niewerbalnych wskazówek (mimiki, gestykulacji); ⚫wejście w sferę komunikacji publicznej; ⚫powiązanie z technicznym środkiem przekazu – organizacja przestrzenna;
(…)
…
⚫artystyczny (literacki): inny niż reszta komunikatów językowych, na pierwszym planie funkcja estetyczna i
poetycka
⚫osobisty (indywidualny, autorski)
„wyznaczniki” literackości
⚫informacyjna nadwyżka
⚫struktura, kompozycja
⚫ocena wydawcy, krytyki i społeczeństwa, zależność od konwencji oraz stylu odbioru
⚫gatunek i rodzaj literacki (jak coś znamy, to dopasowujemy automatycznie)
⚫oderwanie od podstawowej…
…);
⚫właściwości stylistyczne tekstu;
⚫dane dotyczące genezy utworu;
⚫informacje historycznoliterackie nt. epoki (zwł. historia, filozofia, estetyka), nurtu, rodzaju literackiego,
gatunku;
⚫powiązanie intertekstualne z innymi utworami tego samego autora (także uwagami autotematycznymi,
listami itp.) i innych twórców;
⚫informacje nt. osoby autora (biogram, wykształcenie, zainteresowania, charakter, miejsca pobytu…
…
podporządkowania składni – rola przerzutni, operowanie rytmem, akcentem, intonacją).
Wiersze można podzielić na:
⚫numeryczne i nienumeryczne – pod względem systemów wersyfikacyjnych (poniżej)
⚫stychiczne i stroficzne
⚫rymowane i białe
⚫regularne i nieregularne
Czynniki wpływające na rytm wiersza (poza innymi ogólnotekstowymi właściwościami):
⚫regularne lub nieregularne średniówki,
⚫ta sama ilość sylab, stóp…
… intonacyjny, antykadencja,
kadencja, segmentacja prozy, rytm)
obserwacja tekstu np. akcentowy układ, rytm tekstu. Połączone ze stylistyką, osobnego pytania nie będzie
Akcent – stały przycisk na drugiej sylabie w większości polskich wyrazów;
akcenty poboczne – dodatkowe przyciski w wyrazach mających więcej niż trzy sylaby (niesamodzielność
akcentowa spójników, przyimków czy zaimków);
Wyjątki:
⚫akcent na 3…
…. dziubek czajnika
- hiperbola,
- [litota] (przeciwieństwo hiperboli),
- personifikacja, depersonifikacja,
- animizacja i animalizacja,
- konkretyzacja,
- peryfraza , eufemizm
+ metafora właściwa.
Podstawy krytycznej analizy tekstu:
⚫relacja tytuł/ temat/ problem;
⚫typ fikcji i dominanta kompozycyjna (tu także: właściwości świata przedstawionego);
⚫motywacja utworu;
⚫relacje podmiotowe (autor/ podmiot…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)