Podstawowe strofy w poezji polskiej
Strofa jest to powtarzająca się grupa wersów utworu — minimum dwa, maksimum kilkanaście, stanowiąca jego jednostkę kompozycyjną, w której obrębie powtarza się na ogół układ rymów. Strofy mniejsze są odpowiednikami wypowiedzeń w prozie, strofy większe — akapitów.
Budowa strofy (zwrotki) może opierać się na układzie rymowym, układzie treściowym i układzie niezależnych od rymu elementów rytmicznych (np. powtarzających się wersów o pewnej ustalonej liczbie sylab lub zestrojów akcentowych). Jednoczesne występowanie tych układów nie jest warunkiem istnienia strofy. Podział tekstu na strofy ma tak samo arbitralny charakter jak podział na wersy, a czynnikiem konstytuującym strofę jest liczba wersów i ich postać metryczna, a także układ rymów, mający często charakter pomocniczy w kształtowaniu jakości strofy. Układ rymów w obrębie takiej samej liczby wersów różnicuje jakość strofy, na przykład tercet i tercynę, oktostych i oktawę.
strofa otwarta - jednolity tok zdania przebiega ponad podziałami stroficznymi, wyrazy rymowane przynależą do dwu strof; nie stanowi całości intonacyjno-składniowej oraz nie tworzy zamkniętego układu rymowego (odpowiedniki rymowe niektórych jej wersów występują dopiero w strofie następnej). Typową strofą otwartą jest tercyna.
strofa zamknięta - będąca zwartą i skończoną całością syntaktyczno-intonacyjną, objętą zamkniętym układem rymowym. strofa heterometryczna - różnorozmiarowa, złożona z wersów o różnej rozpiętości sylabicznej albo budowie rytmicznej.
strofa izometryczna - jednorozmiarowa, składająca się z wersów o takiej samej rozpiętości sylabicznej albo budowie rytmiczne.
Podstawą klasyfikacji strof jest liczba wersów, zatem rozróżniamy następujące ich rodzaje: dystych tercet tetrastych kwintylla sekstyna septet oktostych decyma Z dłuższych strof najbardziej znany jest sonet. Każdy z tych rodzajów strof może mieć charakter bądź izometryczny, kiedy wszystkie wersy strofy posiadają ten sam kształt metryczny, bądź heterometryczny, kiedy wersy tej samej strofy mają różny rozmiar językowy i realizują różne metry.
DYSTYCH - najprostsza, choć wcale nie najczęściej używana strofa, zbudowana z dwóch wersów, łącząca wersy te rymem aa, bb, cc itd. Dystych jest zazwyczaj wypowiedzeniem złożonym z dwóch zdań, gdzie pierwsze zdanie kończy się w klauzuli pierwszego wersu, a drugie w klauzuli drugiego. A temu jednemu gęśliki się złocą, A drugi ma prosta ligawkę sierocą. (M. Konopnicka)
Kiedy jednak rozmiary językowe wersów są stosunkowo długie, następuje częsty podział składniowy poszczególnych wersów. Przykro, przykro jest dębowi, gdy robak go toczy,
(…)
…. Najczęściej występuje w rozmiarach 11(5+6) i 13(7+6). Występują wszystkie możliwe układy rymów. Tercyna wprowadzona została przez Kochanowskiego, później używana w baroku i romantyzmie, a także później. "Boska komedia" Dantego napisana jest właśnie tercyną.
TETRASTYCH - STROFA CZTEROWERSOWA - wykorzystuje wszystkie kombinacje rymowe. Obecna jest we wszystkich epokach wierszowania od średniowiecza…
… w wersach czwartym i siódmym, a drugiego w ostatnim. Oparta na rymach: abaaabab.
Powieść auktorialna a powieść personalna
POWIEŚĆ - gatunek narracyjny (proza), odznacza się wielowątkową fabułą, zatem i wielością postaci wprowadzonych do świata przedstawionego, których losy zostają ukazane w kontekście społecznym, ekonomicznym, obyczajowym, politycznym, psychologicznym itd. Struktura powieści realizuje się w narracji, której efektem jest świat przedstawiony, a więc postaci literackie uczestniczące w zdarzeniach tworzących fabułę.
Stanzel wyróżnia trzy podstawowe sytuacje narracyjne: pierwszoosobową, auktorialną i personalną. Dokonując podziału powieści ze względu na narrację (podział - Franz Stanzel) wyróżnić można powieść auktorialną i personalną. Narrator auktorialny jest mniej skonkretyzowany…
… odcinków czasu, skróty czasowe
występujące w niej główne postaci to często ludzie przeciętni, nawet niezbyt pociągający Zarys teorii literatury, M. Głowiński, A. Okopień-Sławińska, J. Sławiński. Poetyka. Wstęp do teorii dzieła literackiego., A. Kulawik.
…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)