To tylko jedna z 8 stron tej notatki. Zaloguj się aby zobaczyć ten dokument.
Zobacz
całą notatkę
Styl retoryczny i jego gatunki. Polski język polityki. Styl retoryczny (oratorski, krasomówczy) to odmiana funkcjonalna języka ogólnego obsługująca różne formy wypowiedzi publicznych wygłaszanych (lub odczytywanych). Mowy (przemówienia) - to wypowiedzi monologowe, przeznaczone do wygłoszenia wobec większej liczby słuchaczy; funkcjonują w różnych odmianach w zależności od ich treści i zakładanych przez podmiot mówiący celów.
Ich właściwe konstruowanie związane jest z opanowaniem takich językowych umiejętności, jak:
zbieranie materiału do przemówienia; posługiwanie się schematami dowodzenia, rozumowania; opanowanie zasad rozplanowania zebranego materiału; sprawne wykorzystanie metod językowego opracowania mowy, w tym wyboru repertuaru środków w postaci tropów i figur retorycznych; dostosowywanie wypowiedzi do jej okoliczności i przedmiotu; pamięciowe opanowanie mowy, operowanie środkami niewerbalnymi: gestem, głosem, mimiką, ciałem.
Podstawowymi celami, którym służą teksty przygotowane z wykorzystaniem środków językowych właściwych stylowi retorycznemu, są: pouczenie słuchacza, przekonanie słuchacza do stanowiska czy racji mówiącego;
poruszenie jego emocji; zaspokojenie jego gustów estetycznych. Starożytni za Kwintylianem ujmowali te cele, określając je czterema czasownikami: docere , movere, persuadere i delectare.
1. Narodziny i rozwój polskiego stylu retorycznego
Narodziny polskiego stylu retorycznego mają związek z pierwszymi doświadczeniami polskiej dyplomacji jeszcze w średniowieczu. Z tego okresu pochodzą pierwsze znane z historii mowy powiązane z faktami politycznymi. Należy do nich na przykład sławna mowa poselska Jana Ostroroga, wygłoszona w latach 60. XV w. na dworze papieża Pawła II.
Niektórzy badacze (por. S. Dubisz, 1992, s. 18) przesuwają moment narodzin stylu retorycznego do XII i XIII w. i wiążą je z ars dictandi - średniowiecznym stylem łacińskiej prozy paraliterackiej, charakteryzującej się znacznym stopniem zrytmizowania. Do dzieł pisanych, które zdradzają cechy ars dictandi należy na przykład Kronika Galla Anonima oraz Kronika Wincentego Kadłubka. Intensywny rozwój stylu nastąpił jednak bezsprzecznie dopiero w dobie odrodzenia i humanizmu. Wtedy właśnie powszechnie propagowanym wzorcem wychowawczym był dobry mówca, a retoryka - stała się obowiązkowym elementem wykształcenia oraz wychowania obywatelskiego. Jej głównym propagatorem w praktyce były od II poł. XVI w. przede wszystkim kolegia jezuickie, a także założona w 1578 r. Akademia Wileńska. Nie sposób przecenić w tej epoce roli demokracji szlacheckiej, reformacji i kontrreformacji, ze względu na związane z nimi spory polityczne oraz religijne. Spośród mówców tego okresu do historii przeszli:
(…)
… o pokój, demokrację i socjalizm.
Niech żyje sojusz robotniczo-chłopski niewzruszona podstawa władzy ludowej.
Niech żyje nieśmiertelna nauka Marksa-Engelsa- Lenina- Stalina oświetlająca drogi wyzwolenia i postępu ludzkości.
Niech żyje Polska Zjednoczona Partia Robotnicza, awangarda klasy robotniczej, prowadząca naród do zwycięstwa socjalizmu i rozkwitu naszej ojczyzny.
Niech żyje tow. Bolesław Bierut wielki budowniczy Polski Ludowej, ukochany przywódca narodu polskiego i Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej.
Niech żyje i rozkwita nasza umiłowana ojczyzna Polska Rzeczpospolita Ludowa..
(fragment ulotki wydanej przez Komitet Obchodów 1 Maja w Wałbrzychu w 1954 r; cyt. za: www. polskaludowa.com/dokumenty ) Nowomowę czasów PRL-u Polacy nazywali czasem mową-trawą. To potoczne określenie dobrze oddaje…
…, przez wszystkie kraje demokracji ludowej i nieustanna walka mas pracujących w krajach kapitalistycznych, ożywionych wola obrony pokoju, coraz mocniej paraliżują awanturnicze zapędy podżegaczy wojennych. […]
Uchwały II Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej to niezaprzeczalny dowód, że ideą naszego budownictwa socjalistycznego jest przede wszystkim dobro człowieka pracy.
Zadanie to osiągnąć możemy…
… antysocjalistyczne, klika, twardogłowi itp.).
Specyfika nowomowy ujawniała się nie tylko na poziomie leksykalnym, ale także prozodycznym (chodzi o charakterystyczny kontur intonacyjny przemówień, nierzadko graniczący z krzykiem - por. wystąpienia W. Gomułki) czy morfologicznym. Osobliwością było na przykład tworzenie form liczby mnogiej dla nazw osobowych (np. Kuronie, Michniki). Formy te - mające znaczenie…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)