Psychologia społeczna opisuje stosunki międzygrupowe za pomocą pojęć takich jak:
Stereotyp- schemat reprezentujący grupę lub rodzaj osób wyodrębnionych z uwagi na jakąś łatwo zauważalną, określającą ich społeczną tożsamość cechę, taką jak płeć, rasa, narodowość, wiek czy zawód. To zbiór sądów na temat członków jakiejś kategorii osób.
Uprzedzenie- negatywny lub (rzadziej) pozytywny stosunek do członków jakiejś grupy utrzymywany z tego powodu, że są jej członkami. Najczęstsze postaci uprzedzeń to:
Etnocentryzm- odrzucanie osób należących do grup kulturowo i/lub rasowo odmiennych, a akceptowanie osób kulturowo podobnych
Rasizm
Nacjonalizm
Szowinizm
Seksizm
Dyskryminacja- wrogie lub niesprawiedliwe zachowanie wobec osób zaliczających się do stereotypizowanej grupy- na podstawie samej przynależności do grupy, a nie indywidulanych własności danego człowieka. Dwa podstawowe wymiary stosunków międzygrupowych:
hierarchia statusu (prestiżu oraz władzy i zasobów materialnych)
antagonizmy międzygrupowe Teoria dominacji społecznej opisuje, w jaki sposób hierarchia statusu powstaje i jakie mechanizmy je podtrzymują. Zakładano, że społeczeństwa wytwarzają trzy rodzaje systemów hierarchii grupowej:
hierarchie wiekowe (dorośli mają nieproporcjonalnie więcej władzy niż dzieci)
hierarchie płci (mężczyźni mają nieproporcjonalnie więcej władzy niż kobiety)
hierarchie arbitralne (pewne grupy społeczne mają więcej władzy od innych grup wyodrębnionych na podstawie przynależności klasowej, kastowej, narodowej czy religijnej.
Mity legitymizujące istniejący porządek społeczny - społecznie podzielane wartości, postawy i przekonania przypisujące więcej wartości i ważności przedstawicielom wyżej położonych grup społecznych. Charakter mitów leg. mają stereotypy grup społecznych. Grupy stojące najniżej w hierarchii są często piętnowane, czyli stygmatyzowane. Napiętnowanie to silna dewaluacja jakiejś osoby spostrzeganej jako łamiącą powszechną normę społeczną przez posiadanie jakiejś cechy (np. deformacja twarzy lub otyłość), dokonania jakiegoś czynu (zdrada, pedofilia) czy przynależności do odrzucanej grupy społecznej (chorzy psychicznie, bezdomni). Antagonizmy międzygrupowe mają 5 głównych źródeł:
rzeczywisty konflikt interesów- sytuacja, w której dwie grupy współzawodniczą o te same niewystarczające dla wszystkich zasoby, czy to materialne, czy związane z władzą i kontrolą
konflikt symboliczny- wyjaśnia uprzedzenia do innej rasy, imigrantów
lęk międzygrupowy
(…)
… i ich konsekwencje (emocje, które budzą):
stereotypy jednorodnie negatywne- dot. grup, które widziane są jako pozbawione zarówno sprawczości, jak i wspólnotowości (np. bezdomni, biedni, żyjący z zasiłku socjalnego); emocja-> pogarda
stereotypy jednorodnie pozytywne- dot. grup widzianych jako wspólnotowe (dobre) i sprawcze (kompetentne)- grupy „głównego nurtu”, grupy odniesienia, klasa średnia; emocja-podziw…
… autonomicznego układu nerwowego, zwiększenie wydzielania kortyzolu (hormon stresu)
- inicjuje procesy uważnego śledzenia własnego zachowania i ewentualnych oznak nadchodzącej porażki
- powoduje tłumienie myśli na ten temat, a skupienie się na zadaniu
Dehumanizacja członków grup- wykluczenie ich poza wspólnotę ludzką. Jej łagodnymi przejawami są uprzedzenia do obcych, przejawiające się także doświadczaniem…
… uprzedzenia do innej rasy, imigrantów
lęk międzygrupowy- strach i niepewność w kontakcie z członkami grupy obcej wynikające z podejrzewania ich o wrogie intencje oraz z nieznajomości wzorców ich myślenia i postępowania.
negatywne stereotypy- są źródłem oczekiwań adresowanych do ich przedstawicieli
zagrożenie wartości grupy własnej- prowadzi do reakcji obronnych, podobnych do tych jakie obserwujemy…
… na abstrakcyjnym opisie zachowań i zdarzeń stawiających w dobrym świetle członków grupy własnej, a w złym- członków grup obcych, natomiast w konkretny sposób wyrażane są negatywne informacje nt. członków grupy własnej, a pozytywne- członków grup obcych. Większość teorii upatruje genezę stereotypów w różnych motywach, czy to związanych z konfliktem, czy z hierarchią międzygrupową. Inaczej teoria kategoryzacji…
… i zachowanie, gdy człowiek już przestaje się kontrolować. Teoria tożsamości społecznej (Tajfel, Turner) zakłada że:
ludzie mają skłonność do dzielenia napotkanych osób na kategorie
w wypadku społecznych kategoryzacji jedna identyfikuje zawsze własną kategorię podmiotu („my”), pozostałe zaś identyfikują grupy obce („oni”)
ważnym źródłem pozytywnej samooceny jest dla ludzi przynależność do cenionych grup…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)