Laurence Sterne, Podróż sentymentalna przez Francję i Włochy , przeł. Agnieszka Glinczanka, oprac. Zofia Sinko, BN II, 174, 1973. WSTĘP
Życie i czasy Laurence'a Sterne'a.
ur. 1713 r. w Irlandii Północnej, ojciec szlachcic, wojskowy, biedny; 1723 r. do szkoły średniej w pobliżu Halifaxu; 1733 r. studia w Jesus College w Cambridge, 1736 r. tytuł „bachelor of arts”, 1737 r. diakon, 1738 r. święcenia kapłańskie, probostwo w miejscowości Sutton - in - the - Forest w pobliżu Yorku, 1740 r, tytuł „masters of arts”.
działalność polityczna (pisarz wigów), złośliwe artykuły i pamflety przeciwko torysom, którzy jednak wygrali wybory, 1750 r. usunięcie się do parafii od polityki.
małżeństwo z Elizabeth Lumley, narodziny córki, 1743 r. druga parafia w Stilington, w Yorku dwa razy w roku kazania w katedrze, przyjaźń z Johnem Hallem Stevensonem (zabawy lite-rackie w jego Crazy - Castle) i tzw. „Club of Demoniacs” (Klub Opętanych), bogata biblioteka w Crazy - Castle (Sterne posiadał także własną bibliotekę).
od 1758 r. Sterne pisze „wielką i nigdy nie dokończoną powieść” - „Życie i mysli JW. Pana Tristrama Shandy”, zainteresowanie, rozbawienie i zgorszenie, 1759 - 1767 9 tomów.
1760, 1766, 1769 wydania kazań Sterne'a.
gruźlica, ataki gorączki i krwotoki; nieuleczalnie chory.
1762-1764 Francja: przyjaźń z Diderotem i Encyklopedystami.
1765 r. podróż przez Francję do Włoch (zima w Rzymie).
trudności finansowe (utrzymanie domów w Anglii i Francji - żona i córka).
od maja do listopada 1767 r. „Podróż sentymentalna”, wielka miłość jego życia, zakończona rozstaniem, luty 1768 r. wydanie „Podróży”, zm. w marcu 1768 r., na pogrzebie zabrakło ro-dziny (żona i córka we Francji).
nieudane małżeństwo, flirty, w „Tristramie” Jenny (Kitty de Fourmantelle), w „Podróży” Eliza (Draper, ona miała 23 lata, on 54, ich listy zostały wydane w 1773 r.).
Twórczość Laurence'a Sterne'a.
po śmierci Sterne'a zostały wydane jego liczne listy, dobry epistolograf, kreacja na sentymen-talnego kochanka; wierszyki małe fragmenty prozą dla Crazy - Castle.
opowiadanie „Romans polityczny” 1759 r. - kłótnia o honory między arcybiskupem i dzieka-nem (Sterne zmienił to na kłótnię o stary płaszcz).
powieść angielska bardzo dydaktyczna, uczyć bawiąc.
w „Tristramie” narrator filozofuje, sugeruje, objaśnia, komentuje, jest szczery, zerwanie z chronologicznych sposobem opowiadania (zaczyna się 9 miesięcy przed urodzeniem Tristra-ma, a urywa 6 lat przed jego przyjściem na świat), liczne dialogi, dygresje, aluzje do czasu kalendarzowego, treść: bohaterami oprócz Tristrama są Walter i Tobiasz Shandy, ojciec i stryj, ziemianin i żołnierz, intelektualista (książkowy) i prostaczek (głęboki mędrzec), Toby po zranieniu zdymisjonowany z wojska będzie budować miniaturowe fortyfikacje i zdobywać je; w dialekcie hrabstwa York „shandy” = wesołek, pomyleniec, Sterne satyryk, humorysta, obs-ceny mało nieprzyzwoite.
(…)
…, obserwacja drobiazgów i gestów, hu-mor; za pośrednictwem Niemiec: Thümmel; Jean Paul Richter, Byron (Słowacki).
TEKST
TOM.
Sentymentalna podróż etc. etc. - wybiera sie do Francji.
Calais - je obiad, upił się.
Mnich:
do karczmy wchodzi franciszkanin, narrator postanawia nic mu nie dać, opisuje jego wy-gląd: cienki, chudy, ok. 65 lat; mnich prosi o jałmużnę.
narrator docina mnichowi, „wielkie roszczenia…
… nas kochać się wzajemnie” (Sterne), tendencje sentymentalne, kult dobroci, aprobata dla uczuć „miękkich”, oparcie w filozofii Locke'a (empiryzm, Condillaca (sensualizm) i Hume'a, rozwój mieszczaństwa, dydaktyzm w sentymentalizmie, z francuskiego koncepcja miłości namiętnej, niszczącej i bezsilny wobec niej człowiek, także uczucia społeczne, kult przyjaźni.
podróżny sentymentalny, czyli Yorick, to Sterne…
… do powabnych kobiet, niedopowiedziane i niedookreślone uczucia do-broci, porozumienia serc i umysłów.
błędny rycerz dobroczynności, doświadczenia podróżnika wielka lekcja braterstwa, tole-rancji i zrozumienia.
krytyka świata kultury i cywilizacji, poszukiwanie dzieci natury (Rousseau).
egalitaryzm + zrozumienie i sympatia dla ludzi ubogich i prostych.
nauka cnót społecznych, bez rewolucjonizmu, nie chce…
… popularny we Francji, tłumaczenie 1776 r. (cztery tomy) i 1785 r. (reszta), „Podróż” już przetłumaczona w 1769 r., wielokrotnie wyda-wana (w Polsce, tłum. 1817 r. z francuskiego tłumaczenia z 1799 r.).
Niemcy: bardziej „Podróż”, choć „Tristram” też - sentymentalizm.
późno i skromnie we Włocszech - „Tristram” 1822 r., „Podróż” z francuskiego w 1792 r., z an-gielskiego w 1812 r.
naśladowanie, inspiracje…
… niż zamierzał.
Szkapa:
La Fleur jedzie na szkapie, które zatrzymuje się koło zdechłego osła i nie chce go minąć, La Fleur dwa razy spada; trzy poziomy złości u Francuzów: „Le Diable”, „Peste” i „…” (najrzadziej używane), spłoszona szkapa ucieka.
Nampont:
spotykają właściciela zdechłego osła opłakującego utracone zwierzę, jest w trakcie piel-grzymki, stracił 2 synów na ospę, trzeci ozdrowiał; rozpacza…
… niż zamierzał.
Szkapa:
La Fleur jedzie na szkapie, które zatrzymuje się koło zdechłego osła i nie chce go minąć, La Fleur dwa razy spada; trzy poziomy złości u Francuzów: „Le Diable”, „Peste” i „…” (najrzadziej używane), spłoszona szkapa ucieka.
Nampont:
spotykają właściciela zdechłego osła opłakującego utracone zwierzę, jest w trakcie piel-grzymki, stracił 2 synów na ospę, trzeci ozdrowiał; rozpacza…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)