Środowisko stańczyków - konserwatystów krakowskich: rezygnacja z walki o niepodległość na rzecz rozwijania autonomii Galicji i pracy organicznej. Ruch socjalistyczny Bolesław Limanowski tworzy w Genewie Stowarzyszenie Socjalistyczne Lud Polski (1881 r.). Postulat powiązania walki o wyzwolenie społeczne z walką o niepodległość. Ludwik Waryński - przybyły z Rosji, zatrudnia się w zakładach Lilpopa w Warszawie; rok 1882 - powstaje Międzynarodowa Socjalno-Rewolucyjna Partia Proletariat (I Proletariat, Wielki Proletariat); program: celem robotników jest walka o socjalizm, a walka o niepodległość jest szkodliwa, gdyż odwraca ich uwagę od głównego celu; jesienią 1883 roku partia zostaje rozbita, a Waryński aresztowany (zmarł w twierdzy Szlisselburg w 1889 roku). W 1888 r. powstaje Polska Partia Socjalno-Rewolucyjna ,,Proletariat" (tzw. II Prooletariat) na czele z Marcinem Kasprzakiem; na plan pierwszy wysuwała walkę polityczną, stosując terror indywidualny; działała do roku 1893. W 1889 r. Julian Marchlewski zakłada w Warszawie Związek Robotników Polskich, skupiający się na działalności strajkowej w fabrykach. W 1891 r. zostaje on rozbity aresztowaniami. W rok 1892 powstaje Polska Partia Socjalistyczna, reprezentująca nurt niepodległościowy (zjazd socjalistów w Paryżu - program paryski). W 1892 r. na scenie politycznej pojawia się Galicyjska Partia Socjaldemokratyczna, przekształcona następnie w Polską Partię Socjaldemokratyczną Galicji i Śląska Cieszyńskiego. W 1893 r. powstaje Socjaldemokracja Królestwa Polskiego (SDKP) która zostaje później połączona ze swoim Litewskim odpowiednikiem w Socjaldemokrację Królestwa Polskiego i Litwy (SDKPiL). Jej działacze to Róża Luksemburg, Julian Marchlewski, Feliks Dzierżyński. Luksemburgizm - walka o niepodległość nie ma sensu ze względów ekonomicznych - ziemie polskie nie są ekonomiczną jednością oraz proletariat Królestwa Polskiego ma wspólne interesy z proletariatem rosyjskim, a nie z innymi warstwami społeczeństwa polskiego. Ruch narodowy Pułkownik Zygmunt Miłkowski (uczestnik powstania styczniowego, powieściopisarz znany pod pseudonimem Teodor Tomasz Jeż) zakłada w Szwajcarii Ligę Polską (1887). Jej program to: powstanie ogólnonarodowe, przywrócenie Polski w granicach przedrozbiorowych, tworzenie ze składek publicznych Skarbu Narodowego z którego miało być finansowane powstanie. W Królestwie z inicjatywy Miłkowskiego powstaje Związek Młodzieży Polskiej (kryptonim Zet) na czele z Zygmuntem Balickim. Struktura tej organizacji wzorowana na była masonerii np.: trzy kręgi wtajemniczenia: koledzy - towarzysze - bracia. Roman Dmowski, wywodzący się z Zetu, dokonuje puczu w Lidze Polskiej przekształcając ją w Ligę Narodową (1893). Kierownictwo ugrupowania przeniesiono do Warszawy. Jej programem było odrzucenie przygotowań powstańczych, idee, zbiorowego biernego oporu, praca organiczna o charakterze narodowym. W 1899 r. Liga tworzy w Królestwie tajne Towarzystwo Oświaty Narodowe (TON), zajmuje się kolportażem miesięcznika ,,Polak", rozbudzającego świadomość narodową, wśród chłopów, walczącego o samorząd i prawa dla języka polskiego, hasła nacjonalizmu i solidaryzmu społecznego. Obok Zetu, skupiającego młodzież akademicką, wśród młodzieży gimnazjalnej zaczęła działać organizacja Przyszłość (kryptonim Pet). W 1897 r. powstaje Stronnictwo Demokratyczno-Narodowe, współpracujące z zakonspirowaną, mającą charakter kadrowy Ligą Narodową.
(…)
… prawa wyborczego i reformy rolnej. Prezesem jej został dr Karol Lewakowski, do kierownictwa wszedł także ks. Stojałowski. Organizacja 1903r. Stronnictwo Ludowe przyjęło nazwę Polskie Stronnictwo Ludowe. Stronnictwa Polityczne a Wojna Rosyjsko-Japońska i Rewolucja 1905 r. Na skutek wybuchu wojny zarówno Roman Dmowski i Józef Piłsudski wyjechali do Tokio. Mieli jednak zupełnie inne poglądy. Piłsudski nakłaniał Japonię do wsparica wybuchu powstania w Polsce zaś Dmowski przeciwnie.
Podział w PPS po rewolucji 1905 r.:
"starzy" m.in. Józef Piłsudski, Bolesław Czarkowski, Witold Jodko-Narkiewicz - zwolennicy powstania antyrosyjskiego i solidaryzmu klasowego, ,,młodzi" (m.in. Kazimierz Kelles-Krauz, Marian Bielecki) - opowiadali się za sojuszem z proletariatem rosyjskim. Narodowa demokracja (endecja…
… działać organizacja Przyszłość (kryptonim Pet). W 1897 r. powstaje Stronnictwo Demokratyczno-Narodowe, współpracujące z zakonspirowaną, mającą charakter kadrowy Ligą Narodową. Ruch ludowy Ksiądz Stanisław Stojałowski, opierając się na encyklice papieża Leona XIII Rerum novarum (początki społecznej nauki Kościoła), prowadzi działalność oświatową wśród chłopów galicyjskich, wydaje pisma dla wsi Wieniec…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)