Orientacja prorosyjska
Orientacja prorosyjska - reprezentowana przez Ligę Narodową i Stronnictwo Narodowo-Demokratyczne była kierowana przez Romana Dmowskiego. Przedstawiciele tej frakcji uważali, iż należy opowiedzieć się za Rosją w nadchodzącej wojnie. Za największe zagrożenie uważali Prusy, oraz prowadzoną przez nie politykę germanizacji i walki z polską tożsamością narodową. Założenia programowe zostały ukazane w książce "Niemcy, Rosja i kwestia Polska" Romana Dmowskiego, wydanej w 1908 roku. Według Dmowskiego dla Rosji ziemie polskie były terytorium peryferyjnym, dla Prus zaś były kwestią państwowości, gdyż położone były między Prusami właściwymi a Prusami Wschodnimi. Prusy zawdzięczały także swą potęgę na oparciu się na ziemiach pochodzących z rozbiorów Polski, a w przypadku ich zwycięstwa nie można było liczyć na zjednoczenie Polaków w jednym państwie, gdyż nie odebraliby swojemu sojusznikowi - Austro-Węgrom - jednej z jego prowincji, mianowicie Galicji. Dmowski uznając iż Ententa wygra z Państwami Centralnymi, nie zakładał początkowo niepodległości Polski, ale liczył na to, iż wszystkie ziemie polskie znajdą się pod berłem cara, co umożliwi skuteczniejszą walkę o autonomię Polaków i ich wyższy status w Imperium Rosyjskim. Sama kwestia uzyskania niepodległego państwa miała być rozstrzygnięta dopiero po osiągnięciu tych celów. Dmowski uważał również, iż polska kultura stoi wyżej w rozwoju cywilizacyjnym niż rosyjska, co uniemożliwi rusyfikację polskiego narodu, w przeciwieństwie do germanizacji, która według Dmowskiego odnosiła większe sukcesy. Poparcie dla tej koncepcji było silne w zaborze pruskim, znalazła też sojuszników w zaborze rosyjskim wśród członków Stronnictwa Polityki Realnej, napotkała natomiast opór w zaborze austriackim, gdzie Polacy cieszyli się wolnością i prawami, wykraczającymi wszystko, co mogła ofiarować Carska Rosja, zaś Galicja posiadała szeroko idącą autonomię. Endecja pozostała wierna swojemu programowi, mimo iż carat stopniowo przywracał politykę opresji wobec narodu polskiego, złagodzoną po strajkach i zamieszkach lat 1905-1907. Ograniczono liczbę polskich posłów do rosyjskiej Dumy, poddano rusyfikacji gubernię chełmińską, rozwiązano polskie organizacje kulturalne i oświatowe. Wskutek tego od ugrupowania Dmowskiego odłączyły się organizacje chłopskie i robotnicze takie jak Narodowy Związek Chłopski i Narodowy Związek Robotniczy, które poparły program narodowościowy, podobnie jak młodzieżowa organizacja "Zet". Również endeckie organizacje w Galicji przystąpiły do tworzenia jednostek przysposobienia wojskowego takich jak Drużyny Polowe "Sokoła" pod dowództwem Józefa Hallera oraz Polskich Drużyn Strzeleckich, których zadaniem miała być walka z Imperium Rosyjskim. Orientacja proaustriacko-niepodległościowa
Orientacja proaustriacka, niepodległościowa - przedstawiała program przeciwstawny endecji. Przedstawicielami tej opcji były ugrupowania nazywane lewicą niepodległościową. Ich głównym celem było odzyskanie niepodległości poprzez sprzymierzenie się z Austro-Węgrami i walkę z Rosją. Do tej orientacji należały takie ugrupowania jak PPS-Frakcja Rewolucyjna Józefa Piłsudskiego przewodniczącego Organizacji Bojowej PPS, "Fronda" Narodowej Demokracji, oraz stronnictwa galicyjskie;Polska Partia Socjalno-Demokratyczna Galicji i Śląska Cieszyńskiego, ludowcy, oraz demokratyczno-liberalne Polskie Stronnictwo Postępowe. W 1908 roku, gdy Austria anektowała Bośnię i Hercegowinę, co zagroziło wybuchem wojny, Józef Piłsu
(…)
… się przeciw Dmowskiemu, jak również liberalne Stronnictwo Postępowe z Galicji. Po rozłamie w PSL w KSSN pozostała PSL Lewica, natomiast PSL "Piast" wraz z Wincentym Witosem związał się z endecją. Głównym założeniem programowym była chęć utworzenia zalążku państwowości z odebranych Rosji ziem Królestwa. Brano również pod uwagę przyłączenie tych ziem do Galicji i utworzenie autonomicznego członu monarchii…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)