To tylko jedna z 7 stron tej notatki. Zaloguj się aby zobaczyć ten dokument.
Zobacz
całą notatkę
HISTORIA SPOŁECZNA POLSKI
TEMAT 4 - POLSKIE MASOWE RUCHY SPOŁECZNO - POLITYCZNE XX WIEKU
Narodowa Demokracja lub ruch narodowy (popularna nazwa endecja od skrótu ND) - polski ruch polityczny o ideologii nacjonalistycznej, powstały pod koniec XIX wieku. Głównym ideologiem i współzałożycielem Narodowej Demokracji był Roman Dmowski.
Historia
Za początek ruchu narodowego uważa się powstanie w 1887 roku dwóch tajnych organizacji: Ligi Polskiej, założonej w Genewie przez weterana powstania styczniowego Zygmunta Miłkowskiego i Związku Młodzieży Polskiej "Zet" założonego w Krakowie, przez Zygmunta Balickiego. W 1888 Zet włączono do Ligi.
W 1893 radykalni działacze Ligi Roman Dmowski, Teofil Waligórski, Karol Raczkowski, Jan Ludwik Popławski i Zygmunt Balicki przejęli władzę w organizacji przez zamach, zmienili nazwę na Liga Narodowa i sformułowali program polityczny oparty na zasadach pragmatyzmu, efektywnej organizacji pracy politycznej i ideologii nacjonalizmu. Głównym organem prasowym ruchu był założony przez Dmowskiego w 1895 "Przegląd Wszechpolski", wydawany we Lwowie, od 1901 w Krakowie i kolportowany na terenie wszystkich zaborów.
W 1897 działacze Ligi Narodowej utworzyli Stronnictwo Demokratyczno-Narodowe, które działało na terenie wszystkich zaborów, początkowo jako tajna organizacja, później jako jawnie działająca partia polityczna. W zaborze rosyjskim Stronnictwo wzięło udział w wyborach do Dumy, posłowie SND, m.in. Roman Dmowski i Władysław Grabski utworzyli w niej Koło Polskie. Zgodnie z programem Narodowi Demokraci zwalczali zaciekle lewicę zarówno rewolucyjną SDKPiL jak niepodległościową PPS Piłsudskiego.
W trakcie I wojny światowej polski ruch narodowy opowiedział się po stronie państw ententy, najpierw Rosji, tworząc Legion Puławski a później, po klęskach armii rosyjskiej Komitet Narodowy Polski (1917-1919) w Paryżu i Błękitną Armię gen. Hallera. Dzięki zabiegom dyplomatycznym Dmowskiego na konferencji w Wersalu, Polska odzyskała Pomorze i w dużej mierze również Wielkopolskę i część Górnego Śląska gdzie dominujący ruch narodowy odegrał kluczową rolę w powstaniach przeciw Niemcom.
Po odzyskaniu niepodległości ruch narodowy zorganizował się w partię polityczną pod nazwą Związku Ludowo-Narodowego (przekształcony w 1928 w Stronnictwo Narodowe). W pierwszych latach powojennych Narodowa Demokracja była dominującą polską siłą polityczną brała udział w rządach ale nie udało jej się zdobyć większości w Sejmie i pełni władzy. Przegrana kandydata endecji w wyborach prezydenckich w grudniu 1922 wywołała w jej kręgach gwałtowną reakcję. Wybrany głosami lewicy, ludowców i mniejszości prezydent Gabriel Narutowicz stał się obiektem napastliwej kampanii endeckiej której kulminacją było zamordowanie prezydenta przez sympatyka (wcześniej działacza) ruchu narodowego
(…)
…-Demokratyczne, Związek Młodzieży Polskiej Zet, Narodowy Związek Robotniczy, Związek Ludowo-Narodowy, Obóz Wielkiej Polski, Stronnictwo Narodowe) oraz jego odłamy jak Obóz Narodowo-Radykalny. Współtwórcą i głównym ideologiem polskiego nacjonalizmu - Narodowej Demokracji (endecji) - był Roman Dmowski (Myśli nowoczesnego Polaka, 1902), jednakże obóz narodowy sam nie określał się jako nacjonalistyczny, wychodząc…
…. Pogrzeb straconego zabójcy na Powązkach przerodził się w masową manifestację poparcia dla uznawanego w niektórych kręgach Narodowej Demokracji za bohatera.
Od przewrotu majowego endecja była systematycznie zwalczana przez sanację. W odpowiedzi na to jeszcze w 1926 powstała pozaparlamentarna opozycyjna organizacja - Obóz Wielkiej Polski na czele z Romanem Dmowskim i składający się głównie…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)