Rozdział 11 Socjologizm: socjologia jako podstawowa nauka społeczna Zwolennicy socjologizmu twierdzili, że socjologii nie należy przyznać tylko prawa do samodzielnego bytu, ale należy ją uznać za królową nauk o człowieku, mistrzynię filozofii, nauki o polityce itd.. Ten zamach był skierowany głównie przeciwko coraz bardziej popularnemu psychologizmowi. Socjologizm osłabiał jednak zaufanie do przyrodoznawstwa, głosząc pogląd, że fakty społeczne są faktami szczególnego rodzaju. Pojęcie socjologizmu Socjologizm miał dwojaki sens: Był teorią socjologiczną zawierającą pouczenia jak badać i wyjaśniać zjawiska społeczne. Był doktryną filozoficzną roszczącą sobie prawo do wypowiadania się o sprawach, których nie podobna zaliczyć do socjologii nawet przy najszerszym jej rozumieniu (zwłaszcza u Durkheima) Za socjologistę uważa się przede wszystkim Durkheima i jego szkołę (tzw. francuską szkołę filozoficzną) oraz innych autorów, którzy byli skłonni uważać fakty społeczne za fakty sui generis i z tego powodu kwestionowali możliwość ich wyjaśniania za pomocą psychologii lub innej zewnętrznej w stosunku do socjologii nauki. Pierwszym, tak naprawdę konsekwentnym, socjologistą był Ludwik Gumplowicz. Socjologizm dążył do uwydatnienia swoistości przedmiotu socjologii oraz uwolnienia jej od skrajności pozytywistycznego naturalizmu. Zalążki socjologizmu pojawiły się u niektórych klasyków socjologii pozytywistycznej, a więc np. u Comte'a jako konsekwencja skrajnego antyindywidualizmu; u Spencera z kolei tkwiły w pojęciu społeczeństwa jako organizmu i ewolucji ponadorganicznej. Do socjologizmu należą także wszystkie dawne koncepcje, według których społeczeństwo stanowi rzeczywistość nieredukowalną do swych części składowych i w stosunku do nich jakoś „nadrzędną”. Socjologizm to również cały zespół twierdzeń i założeń, które we wcześniejszych koncepcjach bądź w ogóle nie występowały, bądź też były w nich zawarte jedynie implicite ; Najważniejsze cechy socjologizmu wydają się następujące: 1) Socjologistyczny naturalizm Socjologizm był w swym założeniu odgałęzieniem socjologii pozytywistycznej. Mimo chęci odrzucenia „pozytywistycznej metafizyki” nie mogli odsunąć się od koniecznych założeń typowych dla pozytywizmu. „Nauka społeczna nie mogłaby posunąć się naprzód, gdyby nie ustalono, że prawa społeczne nie różnią się od praw rządzących resztą przyrody, a metoda służąca ich odkrywaniu jest taka sama jak w innych naukach. To było zasługą Comte'a”. Uważali jednak założenia pozytywizmu za dobrze ugruntowane. Chodziło im nie tyle o odrzucenie materializmu jako takiego, ale o znalezienie w jego granicach miejsca dla „naturalizmu socjologicznego, który w faktach społecznych widzi fakty swoiste i stara się zdać z tej swoistości sprawę, respektując ją w całej pełni.”
(…)
… po niemiecku;
Pierwszy wprowadził na grunt języka polskiego i niemieckiego pojęcie „socjologia”. - Najważniejsze dzieła: Soziologie und Politik (1892), Filozofia społeczna (1909), System socjologii (1887)
Niedoceniany; klasyk darwinizmu społecznego i teorii konfliktu. Nie mniej stanowczo niż Durkheim proklamował autonomię tego, co społeczne;
Jako jeden z pierwszych osiągnął pełną emancypację socjologii…
… niższą i wyższą odpowiada podziałowi na zwyciężonych i zwycięzców. Klasa średnia ma także genezę etniczną.
Był socjologistą przed Durkheimem.
Socjologia miała być nauką o swoistej rzeczywistości społecznej, niezależną, podstawą i spoiwem ogółu nauk o zjawiskach społecznych: etnografii, nauki o prawie i państwie, historiografii, etc.
Podtrzymał w socjologii teorię konfliktu, dokonując za jej pomocą…
… przez innych myślicieli: socjologizm przez Durkheima a teoria konfliktu przez Marksa i marksistów.
(3) Socjologia Durkheima
Emile Durkheim (1858-1917); 1896 - Bordeaux, pierwsza na świecie katedra socjologii, 1902 - Durkheim obejmuje katedrę socjologii na Sorbonie. Autor takich klasycznych dzieł, jak: O podziale pracy społecznej (1893), Zasady metody socjologicznej (1895), Samobójstwo (1897), Elementarne systemy życia…
… się one poprzez śmierć od obowiązków, jakie mają w stosunku do niego. W społeczeństwach nowoczesnych ten warunek nie jest spełniony, zatem stopa samobójstw gwałtownie rośnie - zwłaszcza w tych grupach, których dezintegracja posunęła się najdalej
Typy samobójstw: altruistyczne, egoistyczne, anomiczne, fatalistyczne
Samobójstwa anomiczne biorą się stąd, że działalności jednostek zaczyna brakować regulacji…
… jego poszczególnych części i bezwzględnie muszą być zaspokajane, jeżeli społeczeństwo ma trwać.
Był pierwszym socjologiem, który jasno sformułował postulat analizy funkcjonalnej: Kiedy przystępuje się do wyjaśniania zjawiska społecznego, szukać trzeba oddzielnie przyczyny, która je utworzyła, i funkcji, jaką to zjawisko wypełnia. Używamy słowa „funkcja”, przedkładając je nad słowo „cel” właśnie dlatego, że zjawiska…
…, nie mogą być natomiast dedukowane z praw odkrytych przez badaczy innych dziedzin;
Krytykował Comte'a i Spencera, ponieważ jego zdaniem wiedza o jednostkach ludzkich jest w socjologii bezużyteczna.
Jest niechętny statystyce, bowiem ta liczy i zestawia fakty indywidualne, a nie zauważa zjawisk społecznych, które to stanowią przedmiot socjologii
Krytykował organicyzm, jednocześnie chwaląc Spencera, że ten nie brał swoich…
… obalenia organicyzmu i czyniąc z socjologii naukę o grupach i ich walce. Wniósł do socjologii światowej swoiste doświadczenie państwa wielonarodowego.
Stał się jednym z grabarzy idei postępu
Jego wpływ okazał się jednak dość ograniczony, najpoważniej oddziałał na twórczość Franza Oppenheimera. Jest mało znany: działał z dala od światowych centrów naukowych, jego idee zostały lepiej rozwinięte…
…, do którego jako organizm biologiczny należy;
Zajmował się także religią. Twierdził, że człowiek, wchodząc w życie religijne, bierze na się inną naturę, staje się innym człowiekiem. To dzięki religii pojawia się w ludzkim życiu doświadczenie czegoś, co ewidentnie przekracza granice zmysłowego doświadczenia: ponad sferą profanum konstytuuje się sfera sacrum, w której obliczu jednostka odczuwa szacunek i lęk, każące…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)