To tylko jedna z 2 stron tej notatki. Zaloguj się aby zobaczyć ten dokument.
Zobacz
całą notatkę
Dr. Marek Wasiński
Prawo Publiczne Międzynarodowe
Wykład IV – Skutki naruszenia norm
Każda norma prawa międzynarodowego (np. norma traktatowa, zawarta w uchwale rządowej
organizacji międzynarodowej), która jest sprzeczna z normą peremptoryjną – nie wiąże prawnie (tzn.,
np., nie rodzi zobowiązania prawnego dla jej adresatów). Przykładowo: na gruncie prawa traktatów
ta kwestia regulowana jest przez art. 53 oraz 64 Konwencji wiedeńskiej o prawie traktatów.
Art. 53 i 64 Konwencji wiedeńskiej o prawie traktatów:
Art. 53: „Traktat jest nieważny, jeżeli w chwili jego zawarcia jest sprzeczny z imperatywną normą
powszechnego prawa międzynarodowego [tzn. z ius cogens – dop. MW]”.
Art. 64: „Jeżeli powstanie nowa imperatywna norma powszechnego prawa międzynarodowego [tzn.
ius cogens – dop. MW], jakikolwiek istniejący [tj. zawarty wcześniej – dop. MW] traktat sprzeczny z tą
normą staje się nieważny i wygasa”.
Wyjaśnijmy na następującym przykładzie:
Przykład 6.5
[Pochodzi w większości ze skryptu]
Przyjmijmy, że w styczniu 2005 roku między państwami A i B zawarta zostaje umowa następującej
treści: „W razie zmian terytorialnych i politycznych na obszarach należących do państwa C, strefy
interesów Wysokich Umawiających się Stron (czyli państwa: A oraz B) będą rozgraniczane wzdłuż linii
określonej w załączniku V do niniejszej Umowy.
Zagadnienie, czy interesy obu wymienionych wyżej Stron Umowy czynią pożądanym utrzymanie
odrębnego państwa C i jakie mają być granice tego państwa, może być ostatecznie rozstrzygnięte
dopiero w toku dalszych wydarzeń politycznych. W każdym razie obie Strony rozważą tę sprawę w
drodze przyjaznego porozumienia”.
Jakie będą skutki nie wypełniania postanowień tej umowy przez państwo A?
Odp.: Otóż żadne, traktat ten postanowieniami narusza normę ius cogens ustanwiającą prawo do
samostanowienia. W związku z tym traktat ten nie rodzi żadnych skutków prawnych. Umowa
powyższa jest ab initio (od początku/na wstepie0 nieważna, jako że uznać ją należy za sprzeczną z
zakazem agresji i z prawem do samostanowienia. Gdyby jeden z kontrahentów uchylił się od jej
wykonywania, nie ponosiłby z tego tytułu odpowiedzialności prawnomiędzynarodowej.
Nawiasem mówiąc przytoczony w przykładzie fragment umowy, to tzw. tajny aneks do paktu
Ribbentrop – Mołotow, podpisanego w sierpniu 1939 roku, dotyczącego rozbioru Polski. Dziś traktat
ten, niemiałby żadnej wartości z uwagi na naruszanie imperatywnej normy powszechnego prawa
międzynarodowego.
Należy zauważyć, że z normą peremptoryjną może być niezgodna nie tylko inna, „zwykła” norma (np.
traktatowa, zawarta w uchwale organizacji międzynarodowej), ale także pewna sytuacja faktyczna.
Co wówczas?
Otóż na każdym państwie spoczywa obowiązek:
a) nieuznawania za zgodną z prawem sytuacji powstałej w wyniku naruszenia normy
peremptoryjnej (np. nieuznawania państwa powstałego w wyniku agresji zbrojnej),
Dr. Marek Wasiński
Prawo Publiczne Międzynarodowe
Wykład IV – Skutki naruszenia norm
b) nieudzielania pomocy mającej na celu utrzymanie sytuacji niezgodnej z normą peremptoryjną bądź
powstałej w wyniku naruszenia normy peremptoryjnej.
Wyjaśnijmy na następującym przykładzie:
Przykład 6.6
Zachodni Brzeg Jordanu (ZBJ) jest autonomią w ramach państwa Izrael. Państwo izraelskie
rozciągnęło swoje władztwo terytorialne nad tym obszarem w 1967 roku w następstwie wojny
sześciodniowej. Dokonało się to z naruszeniem norm ius cogens – prawa do samostanowienia oraz
zakazu agresji zbrojnej. Wyobraźmy sobie, że niemiecka firma Britta GmbH, do produkcji swoich
filtrów do wody używa elementów produkowanych a następnie eksportowanych z ZBJ. Taki import na
teren WE oznacza konieczność nałożenia cła na przywiezione elementy. Problem jednak polega na
tym, że Izrael jest objęty programem preferencyjnych stawek celnych a ZBJ już nie. W związku z tym
Britta w deklaracji celnej oświadcza, że dobra zaopatrzeniowe przybyły z terytorium Izraela. Urząd
Celny RFN ma co do tego wątpliwości. Sprawa w efekcie trafia do ETS.
Trybunał musi odpowiedzieć na pytanie, czy firma może traktować sprowadzone z ZBJ towary jak
towary sprowadzone z Izraela?
Trybunał orzekł, iż firma, a tym bardziej organy celne tak postępować nie mogą, gdyż w przeciwnym
wypadku naruszona zostałaby zasada nakładająca na kraje obowiązek nieuznawania za zgodną z
prawem sytuacji powstałej w wyniku naruszenia normy peremptoryjnej.
Przykład 6.7
Immunitet jurysdykcyjny głów państw.
W związku z ostatnią pielgrzymką papieża Benedykta XVI do Wielkiej Brytanii część przeciwników
kościoła rzymskokatolickiego wpadła na pomysł, aby do sądu w Wielkiej Brytanii złożyć pozew
przeciw papieżowi w związku z popełnieniem przezeń zbrodni przeciwko ludzkości. Przestępstwo
miało tutaj polegać na ignorowaniu szeregu afer pedofilskich w okresie, gdy Joseph Ratzinger był
Prefektem Kongregacji Nauki Wiary. Oczywiście wnioskodawcy doskonale wiedzieli o istnieniu
immunitetu jurysdykcyjnego. Aby go ominąć starali się udowodnić, że Watykan nie jest państwem.
(Choć w istocie spełnia wszystkie przesłanki państwowości).
Przykład 6.8
Sealandia – to pseudo państwo powołane przez nawiedzonego anglika Roya Batesa, który jest
posiadaczem platformy wiertniczej z okresu WWII. Sealandia ma wiele atrybutów państwowości –
flagę, walutę , dochody, godło państwowe. Ma nawet na swoim koncie wojnę z Imperium Brytyjskim.
Problem jednak polega na tym, ze nie posiada terytorium. Krajom jest, bowiem wolno tworzyć
sztuczne wyspy, ale pozostają one bez wpływu na wielkość terytorium oraz przebieg granic morskich i
granic stref przybrzeżnych.
W tym kontekście interesująca jest sprawa Vanuatu – państwa położonego na atolu koralowym, który
jest sukcesywnie zatapiany przez wody morskie. Ludność tego obszaru ma zostać przesiedlona do
Australii ale pozostaje problemem, czy oni nadal będą wówczas narodem
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)