Sienkiewicz Henryk - Wybór nowel i opowiadań

Nasza ocena:

3
Pobrań: 1092
Wyświetleń: 2149
Komentarze: 0
Notatek.pl

Pobierz ten dokument za darmo

Podgląd dokumentu
Sienkiewicz Henryk - Wybór nowel i opowiadań - strona 1 Sienkiewicz Henryk - Wybór nowel i opowiadań - strona 2 Sienkiewicz Henryk - Wybór nowel i opowiadań - strona 3

Fragment notatki:

Henryk Sienkiewicz, Wybór Nowel I Opowiadań Sienkiewicz urodził się 5 maja 1846 r. w Woli Okrzejskiej. W 1861 jego rodzina przeniosła się do Warszawy, gdzie nabyli kamienicę czynszową. Mieli jednak długi i już w gimnazjum Henryk musiał zarabiać korepetycjami.
Gdy zbuntowano się przeciw lit. tendencyjnej, nowela stała się zalążkiem nowej - realistycznej. Uważano je za wprawki i eksperymenty, bo ambicją była raczej powieść.
W czasach Sienkiewicza nie dostrzegano różnic jakościowych między powieścią a nowelą. Nowela to mała powieść, również realistyczna, ale ukazuje epizody, a nie całościowy obraz życia. Nazywaną ją inaczej: obrazek, powiastka, szkic, gawęda. Drukowano często w czasopismach.
Historia noweli w Polsce w XIX wieku:
lata 30.: gawęda - swobodna i dygresyjna opowieść, stylizowana na formę mówioną, o tematyce szlacheckiej, np. Henryk Rzewuski Pamiątki Soplicy , Ignacy Chodźko, Zygmunt Kaczkowski, Kazimierz W. Wójcicki
obrazek - krótkie, opisowe opowiadanie, nastawione na szczegół przedmiotowy, portret postaci czy zbiorowości, gatunek „reportażowy”, odmiany to szkic, scenka, fizjologia, np. Józef Dzierzkowski, Paulina Wilkońska, Wacław Szymanowski, J. I. Kraszewski
początki nowoczesnej noweli - gradacja, kontrast, ciążenie ku zakończeniu, narracyjna iluzja na wypowiedź mówioną, wciąż jest to forma krótkiej powieści, np. Kraszewski
po powstaniach jest więcej nowel, ale bardzo schematycznych: obyczajowe lub sensacyjne
lit. tendencyjna uprzywilejowała takie cechy noweli, jak zamknięta kompozycja, wyraźne zakończenie, paralela, kontrast; nowela inspirowała się reportażem i felietonem
nowela uformowała się, gdy wyszła spod presji doktryny, gdy metoda realistyczna usamodzielniła się i wyzwoliła spod komentarzowych uogólnień
Polska powieść rozwinęła się dopiero w latach 80., w Europie już od 30. Nowela polska rozwijała się współbieżnie do europejskiej (np. fr. Maupassant)!
Ostateczne cechy noweli: zamknięta kompozycja, wyraźne i spointowane zakończenie, jednowątkowość, kondensacja czasu, wyrazistość sylwetki bohatera, kontur dramatyczny (perypetie, punkt kulminacyjny, poprzedzony złudzeniem możliwości innych rozwiązań).
Środki techniczne: zróżnicowane tempo relacji i zdarzeń, retardacja, paralela, kontrast, stopniowanie kompozycyjne i stylistyczne, motyw zaskakującej niespodzianki, motywy statyczne.
W noweli gł. funkcję może posiadać zdarzenie lub postać bohatera.
Sienkiewicz zaczynał od noweli-gawędy. Na zbiór Szkice z natury i życia („mała trylogia”) składają się: Stary sługa (1875, „Gazeta Polska”), Hania (1876, „GP”) i

(…)

… do kraju w czasie tzw. przełomy antypozytywistycznego. Wracał niemal jako radykalista, a wpadł w obóz neokonserwatystów. Umiał połączyć tradycjonalizm i postępowość. Związał się z „Niwą” i redagował „Słowo”.
historia dla Sienkiewicza to źródło tożsamości narodowej, a literatura - również pocieszycielka, twórczyni innych, lepszych światów
Powstały wtedy: Niewola..., Latarnik, Bartek..., Wspomnienia…
…; eksponuje się elementy niemieckie, bo to zaborca wyniszcza i wynaradawia Polaków
ekspozycja: reportażowa relacja z dziejów dawnej Chiawatty i obecnej Antylopy, ironiczny cudzysłów dla określeń „cywilizacja” i „prawo”, zbrodniarze jako poczciwi mieszczanie
kulminacja: napięcie udziela się czytelnikowi, ale i widzowi w książce, przy równoczesnej retardacji; Sachemowi nie wraca tożsamość narodowa
… wynikają z wpływu Rosji, ale też wrogości natury i nieprzystosowania
bohater to plebejusz (pokrewny postaciom nowelistyki ludowej), ale żołnierz
nowela psychologiczna: wnętrze bohatera jest dostępne uważnemu obserwatorowi, możliwe do narracyjnego opisania jako system relacji między materialną zewn. a psychiką; rzeczywistość zewn. jest modyfikowana przez punkt widzenia bohatera
napięcie nowelistyczne…
… (Ta trzecia) i starożytnego (Na Olimpie)
W ostatnim zbiorze nowel (Dwie łąki, 1908) widać dwie tendencje:
zbeletryzowane szkice publicystyczne atakujące nadużycia rosyjskie (Płomyk, Dzwonnik)
parodie antyczne maskujące ten ostry atak
Cecha wspólna: wykorzystanie epilogu jako momentu zupełnej niespodzianki, gł. tragicznej.
Formy gatunkowe nowelistyki:
gawędy - opowiadania uczestnika danych wydarzeń…
... zobacz całą notatkę



Komentarze użytkowników (0)

Zaloguj się, aby dodać komentarz