Semantyka aspekt filozoficzny Pojęcie prawdy:
Alfred Tarski;
Czy prawda jest kategorią ontologiczną [byt /substancja samoistna/ lub właściwość tkwiąca w bytach], czy epistemologiczną /właściwość charakteryzująca rezultaty naszego poznania/? /Zajmiemy się prawdą w kategorii epistemologii/.
B. Russell → dobra teoria prawdy, ujmująca epistemologiczne pojęcie prawdy, powinna spełniać trzy warunki:
Teoria ta powinna być również teorią fałszu;
Teoria ta powinna czynić prawdę własnością czegoś co można określić jako nośnik prawdy /nośnik prawdy powinien wyrażać rezultaty pozwacze/;
Prawdziwość/fałszywość nośnika powinna zależeć od czegoś co znajduje się całkowicie poza nim samym.
Warunki są na tyle ogólne, że nie przesądzają wielu innych ważnych kwestii:
Co jest nośnikiem prawdy [fałszu]?
Czy zwrot „jest prawdziwe” wyraża jakąś realną cechę, którą można przypisać obiektom określonej kategorii?
Jaki jest wzajemny stosunek prawdy i fałszu?
Na czym polega kryterium prawdy i jak odnosi się ono do definicji prawdy?
Co jest nośnikiem prawdy:
Z lingwistycznego punktu widzenia nośnik prawdy jest tym, o czym orzekamy prawdziwość za pomocą stosownego predykatu. W sposób ogólny zagadnienie to daje się przedstawić za pomocą pytania: Jakie przedmioty reprezentuje zmienna x występująca w schemacie (P)?
(P) [To, co wyraża] x jest prawdziwe.
Listę propozycji odpowiedzi ilustruje diagram:
Czynności: akty sądzenia, akty komunikacyjne.
Wytwory czynności: nominalne: nazwy lub coś co nazwy wyrażają, np. pojęcia.
Propozycjonalne: zdania lub obiekty wyrażane przez zdania, np. sądy, przekonania, stwierdzenia, myśli, itp.
Zakładając, że nośnikami prawdy są zdania możemy mieć na myśli:
zdania - egzemplarze, tj. konkretne pojedyncze napisy, fale dźwiękowe.
zdania - typy, tj wytwory określonej gramatyki, pewne skończone sekwencje symboli /nie znaku, obiekty abstrakcyjne/.
Przyjmujemy za A. Tarskim, że nośnikami prawdy są zdania - typy.
Zdanie prawdziwe w jednym języku może być fałszywe/bezsenswone w innym języku, trzeba zatem pojęcie prawdziwości zrelatywizować do jednego języka.
Czy zwrot „jest prawdziwe” wyraża istotnie jakąś realną cechę, którą można przypisać obiektom określonej kategorii?
Deflacyjne teorie prawdy - zwroty prawdziwościowe są tylko pozornie opisowe, tzn. zawsze można się ich pozbyć z dyskursu nic nie tracąc /stwierdzenie „Poznań leży nad wartą jest prawdziwe” = „Poznań leży nad wartą”; Jest prawdziwe, że P = p jest prawdziwe/:
(…)
… o kryterium prawdy dotyczy cech i metod postępowania, które prawdziwość zdań nam zdradzają i pozwalają odróżnić zdania prawdziwe od fałszywych.
Wg K. Ajdukiewicza:
kryterium czegoś jest tego czegoś warunkiem wystarczającym ale nie koniecznym;
kryterium prawdy jest to cecha, której obecność możemy stwierdzić, i która wystarcza, aby zdanie ją posiadające było prawdziwe (nie może być kryterium coś, czego…
… tej przesłanki
Dygresja: Teorie prawdy z uwagii na ich stosunek do antynomii kłamcy i innych tego typu antynomii, można podzielić na: teorie normatywne → likwidują antynomie semantyczne, proponując reformę języka lub inne rozumienie aktów mowy, czy też pojęcia prawdy; teorie deskryptywne → dążą do ich opisania jako pewnych
patologicznych fenomenów, powstających w pewnych szczególnych przypadkach użycia terminów…
…?
Zastosowanie (2) do zdania K daje:
„K jest fałszywe” jest prawdziwe wtw K jest fałszywe.
Wykorzystując teraz umowę (1) otrzymujemy zdanie wewnętrznie sprzeczne:
K jest prawdziwe wtw K jest fałszywe.
A ↔ ~A
______ A ^ ~A
Wg Tarskiego następujące okoliczności są istotne dla wystątpienia antynomii powyższej sprzeczności:
Język w którym jest skonstruowana została antynomia kłamcy jest j. Semantycznie uniwersalnym w tym sensie, że daje możliwość mówienia o swych własnych wyrażeniach, tj. poza swoimi wyrażeniami zawiera również:
- ich nazwy jednostkowe - terminy semantyczne, m.in. predykat prawdy, który może być orzekany o każdym zdaniu języka - także o tych zdaniach, w których występuje już predykat prawdy.
Użycie predykatu prawdy jest określenie przez schemat (2) w tym sensie, że każde jego uszczególowienie…
…(a) ↔ A,
gdzie a jest nazwą jednostkową zdania A (może być nazwą cudzysłowową)
Dla dowolnego zdania języka przedmiotowego J; (T) Prawdziwe(a) wtw AMJ,
gdzie a jest nazwą jednostkową zdania A w metajęzyku MJ (zakłada się że każde zdanie języka J posiada w MJ swoją nazwę), zaś AMJ - przekładem tego zdania na MJ.
Konkretyzacją schematu (T) jest następująca metajęzykowa równoważność:
Prawdziwe(|Planeta(Mars)|) wtw Mars e…
… semantycznych.
Definicja prawdy:
Formalna poprawność: Języki interesujące Tarskiego mają dwie własności, wyrażane z punktu widzenia konstrukcji definicji prawdy:
Zawierają nieskończenie wiele zdań:
są generowane przez funkcję zdaniowe (poprzez podstawienie nazw w miejsce zmiennych i/lub przez związanie ich kwantyfikatorami).
Są one źródłem dwóch dyrektyw technicznych:
definicja prawdy powinna być reukrencyjna…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)