SECESJA
Wyrażenie secesja z łaciny „secessio” oznacza odłączenie. Nazwa odnosi się do kierunku w sztuce i architekturze końca wieku XIX, a także początku wieku XX. Powstaje w sposób nie powiązany ze sobą w wielu stolicach europejskich a także na terenie Ameryki. Źródłami nowego kierunku były takie miasta jak: Londyn, Glasgow, Bruksela, Amsterdam, Nancy, Paryż, Lozanna, Chaux-de-Fond, Darmstadt, Monachium, Praga, Turyn, Mediolan, Barcelona. We Francji kierunek nosił nazwę „le style moderne” lub „Art Nouveau”, w Niemczech „Jugendstill”, we Włoszech „stile floreale”, w Polsce przyjęto nazwę secesja, choć można się też spotkać z określeniem „nowy styl”. Nazbyt czysto formalne traktowanie budowli i abstrakcyjna dekoracyjność w pogoni za interesującą formą doprowadziły do szybkiego upadku secesji w architekturze. Wciąż trwał natomiast jej rozwój w sztuce. Za twórcę secesji uważamy Otto Wagnera (1841-1917), przedstawiciela szkoły zakładającej odrzucenie wszelkich form historycznych i tendencji akademickich. Nowy kierunek operował prostymi bryłami, wprowadził jakby przypadkową geometrię. Kierunek dąży do tworzenia nowych forma stylowych, które przez swoją wartość i nowoczesność (modern) przeciwstawiają się historyzmowi i akademizmowi. Największym walorem secesji jest założenie zasady swobodnej kompozycji. Architekci operują formą akonstrukcyjną, łącząc ją z podstawowymi czynnikami tworzącymi dzieła architektoniczne. Świadomie operowali kolorem i światłem, konsekwentnie kształtowali wnętrza, komponowali różne płaszczyzny, z uwagą dobierali faktury i materiały. Ornamentacja i wzornictwo polegają na tworzeniu wrażeń wizualnych powodujących reakcję emocjonalną Nową sztukę miało wyrażać wszystko, co niezwykłe i zaskakujące. Krzywizny linii, niezwykłe proporcje i niespokojny rytm były charakterystycznymi środkami wyrazu. Miękkość , płynność i fantazyjność formy, dynamiczna ornamentyka pozwalają stosunkowo łatwo wyróżnić dzieła nowego kierunku. Metody budownictwa pozostały niezmienne od czasów renesansu, solidny budynek z cegły lub kamienia, z przyklejonym do fasady detalem, ten uległ zmianie, nie był to już bowiem detal historyczny. Do tej pory wszystkie wykorzystywane w budynkach krzywe były krzywymi konstrukcyjnymi, miały stałą krzywiznę. Pierwsze próby wprowadzenia linii o zmiennej krzywiźnie był styl rokoko, jednak ich skala była niewielka. Powszechni uważa się, ze secesja w Warszawie zaznaczyła się bardzo słabo. Zaliczono do niej tylko kilkanaście budowli, z których do dziś przetrwały tylko dwa wysokiej klasy budynki: dawny bank Landaua przy ulicy Senatorskiej 38 oraz kamienica na rogu Poznańskiej i Alej Jerozolimskich 47. Przekonanie o znikomej ilości budynków secesyjnych pogłębiły negatywny stosunek ówczesnych krytyków do sztuki Jugendstilu oraz spustoszenie jakie pozostało w Warszawie po II wojnie światowej, a szczególnie po Powstaniu Warszawskim. Krytyka określała secesję jako dziwactwo i brzydotę. Także ta opinia przyczyniła się do dewastacji i bezmyślnych wyburzeń po roku 1945. Niezwykle krótki okres trwania secesji nie pozwolił na powstanie sensu stricte masowej architektury Art Noveau, jednak powszechnie stosowano w budownictwie secesyjne elementy.
(…)
… z półkolistym oknem o promienistym podziale z dekoracyjna maską w kluczu łuku. (widoczne na ilustracji 1).
Ten czterokondygacyjny wykusz, zwieńczony balkonem o geometrycznej metalowej balustradzie, ma najwięcej cech charakterystycznych secesyjną architekturę. Jego ostatnie piętro podkreślają ozdobne woluty, oplatające z dwu stron okno w kształcie podkowy (ilustracja 2). Okna trzeciego piętra, łukowo zamknięte…
… dekoracja kwietna. Kamienne balustrady balkonów zdobione są kamiennymi kwiatami, spód płyt balkonowych zdobi geometryczny ornament. Głowna brama ozdobiona motywami geometrycznymi. Ściany i strop dekorowane układami kół i prostych i silnie uproszczone motywy roślinne. We wnętrzach zachowane sztukaterie oraz zdobienie klatki schodowej. Drzwiczki i kafle piecowe zakomponowane drobnymi stylizowanymi kwiatami…
…. Od pierwszego do czwartego piętra architekturę wieżyczki opracowano bardzo rzeźbiarsko. W boniowanej ramie muru osadzono wysunięte wykusze (I i II piętro) i cofnięte loggie (IV piętro). Każdy z wykuszy, o podstawie połowy sześciokąta wieńczyła balustrada balkonu trzeciego piętra. W analogiczny sposób rozwiązano wykusze o prostokątnej podstawie. Trzyosiową część centralną elewacji od strony Alej Ujazdowskich szczególnie uwypuklono łącząc loggiami dwa sąsiadujące wykusze wsparte na słupach loggi parteru. Z uzyskanym w ten sposób częściowym ryzalitem współgrał usytuowany powyżej balkon czwartego piętra oraz segment piętra attykowego. Detal całości znakomicie wkomponowuje się w całość. Zróżnicowane wykroje otworów okiennych rozmieszczono z dużym wyczuciem plastycznym. W partii parteru prostym linio boniowania…
… pod oknami pól. Struktura architektoniczna zbudowana jest z udającej kamienną ściany z wyciętymi loggiami i oprawami okien, a także wysuniętych nad ulice wykuszy i balkonów ze wspaniałymi kratami. Ponad wykuszami wznoszą się wieżyczki lub wstawki dachowe z balkonami, dekorowane fachwerkiem, malowanym nie zawsze na kolor drewna. Wielkie okna przybierają formy wręcz neogotyckie, zamknięte łukami kotarowymi…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)