Ruchy społeczne Spośród tej różnorodności działań zbiorowych wyodrębnia się jedna ich postać szczególnie istotna, która poddana została w socjologii drobiazgowej i wnikliwej analizie. Określamy ją jako ruchy społeczne. Wyróżniają je dwie właściwości. Po pierwsze, są one ukierunkowane na szczególny cel, jakim jest zrealizowanie jakiegoś rodzaju zmiany społecznej. A po drugie, przebiegają w ramach niezinstytucjonalizowanych i niesformalizowanych (a w każdym razie nie w pełni zinstytucjonalizowanych i sformalizowanych). W tym sensie są czymś pośrednim między zachowaniami zbiorowymi (np. w tłumie), a działalnością zawodową (np. w urzędzie). Ruchy społeczne są w dzisiejszym świecie bardzo liczne i widoczne. Wystarczy włączyć wiadomości telewizyjne lub przeczytać gazetę, aby napotkać aktywność jakichś ruchów społecznych. Ruch antyaborcyjny czy proaborcyjny, ruch ekologiczny, ruch konsumentów, ruchy feministyczne, ruchy polityczne, ruchy religijne, ruchy nacjonalistyczne, ruchy antywojenne, ruchy antynuklearne, ruchy reformatorskie, ruchy rewolucyjne, ruch praw człowieka ‐ to tylko niektóre przykłady. Określając za amerykańskim socjologiem Meyerem Zaldem ten obszar życia społecznego, w którym występują takie zjawiska, mianem „sektora ruchów społecznychʺ, zauważymy, że jest on dzisiaj szczególnie bogaty. Niektórzy powiadają wręcz, że nasze czasy to „era ruchów społecznychʺ albo nawet że współczesne społeczeństwa stają się coraz wyraźniej „społeczeństwami ruchów społecznychʺ. Fakt ten wiąże się z pewnymi fundamentalnymi właściwościami społeczeństwa nowoczesnego. Stworzyło ono sprzyjające warunki formowania się, mobilizowania i rozwijania ruchów społecznych. Po pierwsze, proces urbanizacji doprowadził do powstania wielkich skupisk ludności na stosunkowo niewielkiej przestrzeni. Miasta stały się terenem intensywnych kontaktów, interakcji i komunikacji pomiędzy licznymi jednostkami. Dzięki temu ułatwiły formułowanie się zbiorowych poglądów, artykułowanie wspólnych wartości i ideologii. Stworzyły też naturalną bazę rekrutacyjną dla zachowań i działań zbiorowych. W bliskiej odległości mieszkało bowiem wielu potencjalnych uczestników ruchów społecznych. Tylko tutaj możliwe było łatwe „skrzyknięcie sięʺ, „wyjście ludzi na ulicęʺ i prowadzenie przez gwałtowne demonstracje „polityki ulicyʺ, przeradzającej się w trwalsze ruchy społeczne. Nie bez powodu ruchy społeczne były przeważnie inicjowane w miastach. Po drugie, w podobnym kierunku działał proces industrializacji, gromadzący w fabrykach czy przyfabrycznych osiedlach wielkie masy pracowników. Stykając się przez cały czas pracy, a więc przeważnie większość dnia, z wieloma ludźmi o podobnej sytuacji życiowej, podobnych problemach i podobnych aspiracjach, łatwo było o sformułowanie wspólnej opinii, uzgodnienie strategii walki i podjęcie zbiorowych protestów. Istotne było także poczucie siły, jaką dawał naoczny wprost ogląd zgromadzonych mas robotniczych. Na terenie przedsiębiorstw
(…)
… Inglehart, charakter „postmaterialistycznyʺ. Dotyczą np. jakości życia w niezniszczonej przyrodzie, godności i uprawnień jednostki, afirmacji życia poczętego, samorealizacji, tożsamości, wolności, pokoju. Są to wartości nie partykularne, lecz uniwersalne, odnoszące się nie do pewnych tylko segmentów społeczeństwa, ale aktualne dla wszystkich ludzi, słowem ogólnoludzkie3. Wreszcie, nowe ruchy społeczne…
… głównie przeciwko wielkim multinarodowym korporacjom. Jest tu jednak istotne novum upodabniające protesty antyglobalizacyjne do nowych ruchów społecznych. O ile bowiem dawne ruchy społeczne broniły partykularnych interesów konkretnych klas, warstw, grup zawodowych, o tyle obecnie ruchy antyglobalizacyjne traktują swoje cele w kategoriach bardziej uniwersalnych, występując w imieniu wszystkich „zwykłych…
… klas, warstw, środowisk zawodowych, choć, jak w większości ruchów społecznych, dominuje młodzież. Przekrojowa rekrutacja, przebiegająca w poprzek tradycyjnych podziałów, to kolejna cecha, która upodabnia ruchy antyglobalizacyjne do nowych ruchów społecznych. Nowe ruchy społeczne i ta ich najnowsza, mieszana wersja nadają coraz wyraźniej ton całemu „sektorowi ruchów społecznychʺ we współczesnym świecie…
… międzynarodowych organizacji finansowych czy gospodarczych ‐ Międzynarodowego Funduszu Walutowego, Banku Światowego, Światowej Organizacji Handlu ‐ których byliśmy świadkami w Seattle, Waszyngtonie, Pradze, Quebecu, Goteborgu, Genui, stanowią formę pośrednią między ruchami starego i nowego typu. Z ruchami starymi zbliża je skupienie się na problemach ekonomicznych, ideologia antykapitalistyczna, skierowana…
… było także poczucie siły, jaką dawał naoczny wprost ogląd zgromadzonych mas robotniczych. Na terenie przedsiębiorstw przemysłowych tworzyły się liczne ruchy społeczne, nie tylko o charakterze rewindykacyjnym, wysuwające roszczenia materialne, ale także polityczne czy moralne, np. ruchy prodemokratyczne, ruch emancypacji kobiet czy niektóre ruchy religijne. Po trzecie, umasowienie edukacji dawało efekt podwójny…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)