Ruchy opozycyjne w krajach komunistycznych ( lata osiemdziesiąte)
WĘGRY
Zapaść i ekonomiczna i niskie standardy życia w Węgierskiej Republice Ludowej wzbudzały powszechne niezadowolenie. Chłopi byli niezadowoleni z polityki rolnej ( kolektywizacja ). Dziennikarze i literaci narzekali na warunki swojej pracy i domagali się wolności słowa. Studenci skarżyli się na warunki nauki i kryteria przyjmowania na uniwersytety (nieprzejrzysty system punktacji, np. punkty za pochodzenie lub przynależność do partii)
Po powstaniu robotników w czerwcu 1956 w Poznaniu i po wyborze popularnego wtedy Władysława Gomułki na pierwszego sekretarza PZPR wbrew woli Moskwy i bez sowieckiej inwazji, obudziły się nadzieje wewnątrzpartyjnej opozycji węgierskiej, na podobny, bez sowieckiego udziału, przebieg wydarzeń na Węgrzech. Znacznie dalej niż nadzieje wewnątrzpartyjnej opozycji sięgały wolnościowe roszczenia studentów uniwersytetu technicznego w Budapeszcie - domagających się wolności obywatelskich, demokracji parlamentarnej i narodowej niepodległości. By rozpowszechnić swe żądania, kolportowali je w instytucjach, zakładach pracy i na innych uniwersytetach. Próbowali również (bezskutecznie) skłonić węgierskie radio do odczytania ich oświadczenia.
Jedną z przyczyn powstania była też chęć pomszczenia krzywd wyrządzonych w czasie masowego terroru okresu rządów Rakosiego - przykładowo na Węgrzech w okresie, gdy rządził Matyas Rakosi było trzy razy więcej więźniów politycznych niż w Polsce przy trzykrotnie mniejszej liczbie ludności i faktycznym braku na Węgrzech podziemia zbrojnego.
17 VII delegaci KPZR zmusili Rokosiego do rezygnacji. Nie chcąc ryzykować nadmiernej liberalizacji Kreml poparł wybór na jego miejsce dogmatyka Erno Gero.
Powstanie zaczęło się 23 października 1956 i zakończyło według oficjalnej wersji 4 listopada 1956 , choć najbardziej zacięte i krwawe walki powstańców z sowieckim najeźdźcą toczyły się w okresie od 4 do 10 listopada , a prześladowania uczestników powstania trwały jeszcze kolejne lata.
Studenci politechniki w Budapeszcie uzyskali zgodę na manifestację dla poparcia żądań poznańskich robotników, ale ich właściwe, wolnościowe cele sięgały znacznie dalej i pokrywały się z celami większości węgierskiego społeczeństwa, które masowo wzięło udział w manifestacji. Przemarsz zakończył się początkowo na placu Bema odczytaniem listy żądań studentów. Mimo oficjalnego końca demonstracji, wciąż przyłączali się do niej kolejni uczestnicy i sytuacja zaogniała się coraz bardziej. Część, w międzyczasie setki tysięcy liczącej demonstracji, pomaszerowała pod parlament , jednakże większość udała się pod rozgłośnię węgierskiego radia, starając się skłonić je do odczytania listy żądań, jednakże zamiast poparcia, otworzono z budynku radiostacji ogień do demonstrantów. Sytuacja zaogniła się jeszcze bardziej, gdy przy pomocy broni otrzymanej od węgierskiego wojska, demonstrantom udało się zająć budynki radiowe. Wieczorem zebrało się ok. 300 000 ludzi przed parlamentem, żądając wolności słowa i poglądów, wolnej prasy, wolnych wyborów i pełnej niezależności od sowieckiej Rosji, jak również nominacji
(…)
… przez reformatorów z partii komunistycznej i wojsko. Ponieważ na czele pacyfikowanej prowincji stał stal syn dyktatora Ceausescu, aresztowano całą rodzinę dyktatora, skazano na karę śmierci i rozstrzelano. Władzę przejął Front Ocalenia Narodowego, który okazał się organizacją opanowaną przez komunistów. Podczas Świąt Bożego Narodzenia, krwawe powstanie w Bukareszcie, gdzie znienawidzona Securitate walczyła na śmierć i życie, skończyła się przerażającą egzekucją małżonków Ceausescu. 20 V 1990 prezydentem Rumunii został Ion Iliescu, kandydat postkomunistycznego Frontu Ocalenia Narodowego. Bunty górników i studentów stłumiono. Umocniły one pozycję FON i osobiście Iliescu.
NRD
13 VIII 1961 r. zamknięto wszystkie przejścia między Berlinem wschodnim i Zachodnim.
Na początku lat osiemdziesiątych gospodarka NRD byłą…
… (FIDESZ), konkurencję dla oficjalnej młodzieżówki komunistycznej. Założono też pierwszy wolny związek zawodowy. 15 III 1988r. w rocznicę rewolucji węgierskiej 1848r. demonstrowało w Budapeszcie pod hasłami wolności prasy i zgromadzeń ponad 10tys. Osób.
Rządząca dotąd WSPR przemianowała się w Węgierską Partię Socjalistyczną (WPS)
Na jesieni 1988r. nastąpiła erupcja organizacyjna opozycji. W połowie…
… dotychczasowych reform.) Jeden z zagranicznych obserwatorów „aksamitnej rewolucji” powiedział: „Polsce trzeba było 10 lat, Węgrom 10 miesięcy, Niemcom Wschodnim dziesięciu tygodni, a Czechom dziesięciu dni.
Władze komunistycznie brutalnie tępiły wszelkie przejawy niezadowolenia i niezależności. Propaganda komunistyczna czyniła wszystko by uzasadnić pogorszenie się sytuacji ekonomicznej, podając, że winę za zły…
…, witani przez rozentuzjazmowane tłumy. Strajk powszechny szybko doprowadził do ustąpienia niestawiających oporu władz. Ze względu na łagodne i bezkrwawe przekazanie władzy wydarzenia te przeszły do historii jako tzw. „aksamitna rewolucja”. Rządy przejęło Forum Obywatelskie. 29 XII 1989r. pierwszym prezydentem odnowionej Czechosłowacji został pisarz i dramaturg, lider „Karty 77” z 1968r., Vaclav Havel…
… stan gospodarki ponosi „imperializm”.
W Czechosłowacji reżim Husaka ograniczył wszelkie swobody, a atmosfera społeczna była fatalna. Radziecka pierestrojka nie miała początkowo wpływu na zmianę tej sytuacji. Pierwszym symptomem doradzania się aktywności społecznej stało się ożywienie religijne, które w 1985r. zaowocowało 100-tysięczną pielgrzymką do Velehradu z okazji 1100-lecia śmierci apostołów…
… „ Pierestrojka i Głasnost”, którym kierowali Żelju Żelew i Błaga Dymitrowa. Ponieważ represje władz były bardzo umiarkowane, niezależne ruchy nabierały rozmachu.
W listopadzie 1989 r. w łonie BPK doszło do buntu wewnętrznego. Obalono Żiwkowa, partię przemianowało na Bułgarską Partię Socjalistyczną i przystąpiono do reform. Prezydentem został Peter Mładenow, a premierem Andrzej Łukanow. Opozycja była słaba…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)