To tylko jedna z 3 stron tej notatki. Zaloguj się aby zobaczyć ten dokument.
Zobacz
całą notatkę
RUCHY GÓROTWÓRCZE = orogeniczne (uczyć się z mapą: GEOLOGIATEKTONIKA)
Góry powstają w czasie orogenezy (to okres powstawania gór) – trwa on miliony lat.
W historii Ziemi było bardzo dużo orogenez ale orogeny (=góry), które w nich powstały nie
zawsze przetrwały do czasów współczesnych. Większość orogenez miała miejsce w
prekambrze. W dzisiejszej rzeźbie kontynentów możemy wyróżnić góry, które powstały
później – w 4 orogenezach
a) orogeneza kaledońska – miała miejsce w erze paleozoicznej na przełomie syluru i dewonu.
Góry, które wówczas powstały nazywamy Kaledoniami. Są to m.in. G. Skandynawskie,
G. Kaledońskie, G. Grampian, Sajany
b) orogeneza hercyńska (=waryscyjska) – miała miejsce w Paleozoiku w karbonie.
Do hercynidów możemy zaliczyć m.in. Gory Harz, Sudety, G. Świętokrzyskie, Reńskie
Góry Łupkowe, Wogezy, Schwarzwald, Appalachy, Wielkie Góry Wododziałowe.
Patrz atlas!!
c) orogeneza okołopacyficzna – miała miejsce w Mezozoiku w kredzie. Powstały wówczas
Kordyliery i góry wschodniej Azji. W Polsce góry te często zaliczamy do orogenezy
alpejskiej. Na mapie GEOLOGIA-TEKTONIKA w Atlasie zaznaczono je kolorem ciemno
żółtym (pomarańczowym) lub zielonym (nowsze wersje atlasu)
d) orogeneza alpejska – miała miejsce na przełomie Mezo i Kenozoiku (od końca kredy
do połowy trzeciorzędu). Alpidy to najwyższe góry świata – dlaczego? Bo są najmłodsze.
Zaliczamy do nich: Góry Betyckie, Pireneje, Alpy, Apeniny, Góry Dynarskie, Karpaty,
Góry Pontyjskie, Zagros , Kaukaz, Kopet Dag, Pamir, Hindukusz, Karakorum, Himalaje,
Andy itd. Patrz atlas – kolor żółty
Powstawanie gór fałdowych związane jest z przemieszczaniem się płyt litosfery.
Występowanie gór obserwuje się w strefach, gdzie:
• dwie płyty kontynentalne w wyniku ruchów poziomych napierają na siebie
doprowadzając do zderzenia (kolizji), np. Płyta Afrykańska i Euroazjatycka –
powstały góry pd Europy i Góry Atlas w Afryce; Płyta Dekanu i Euroazjatycka –
powstały m.in. Himalaje. Tworzywem gór stały się osady basenu oceanicznego
zawartego między napierającymi płytami. Stale postępujące kurczenie się basenu
powoduje boczne naciski i fałdowanie się osadów. Sfałdowana strefa zwiększa
obciążenie litosfery i w wyniku zachwiania równowagi skorupy ziemskiej pojawiają
się ruchy pionowe, wynoszące sfałdowany obszar.
Schemat obrazujący powstanie Himalajów.
Źródło: Encyklopedia szkolna LAROUSSE. Ziemia planeta żywa. Wyd. Delta
•
góry powstają też, gdy płyta oceaniczna wsuwa się pod płytę kontynentalną
(subdukcja), czemu towarzyszy zdzieranie z jej powierzchni osadów, fałdowanie i
przyrastanie do powierzchni kontynentów - przykładem są góry okołopacyficzne 1
PDF created with pdfFactory trial version www.pdffactory.com
Andy, Kordyliery. W subdukcji mamy do czynienia z rowem oceanicznym - basen ten
nazywamy geosynkliną. Na skutek zbliżania się płyt w geosynklinie akumulowane są
osady z niszczenia obu płyt – są to tzw. osady geosynklinalne. Mają one bardzo dużą
miąższość (nawet do 25 km). Stale postępujące kurczenie się
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)