19. Rola drukarzy i księgarzy w okresie Oświecenia w Polsce
Najważniejsi drukarze/księgarze i drukarnie:
mieszczańskie :
oficyna Wawrzyńca Mitzlera de Kolof zał. w 1756 w Warszawie Mitzler - lekarz i pisarz z Lipska, pozostawał w kręgu mecenatu J. A. Załuskiego, potem A. K. Czartoryskiego i króla realizując ich zamierzenia wydawnicze
był żarliwym publicystą oświeceniowym i wydawcą pierwszych w Polsce czasopism naukowych, w latach 1765 - 1778 drukował Monitor (potem robił to Dufour), wyd. też dzieła historyków
bardziej skupiał się na tym CO drukował, a nie JAK, niezbyt dobry poziom typograficzny oficyna Michała Grölla działała w latach 1778 - 1805 w Warszawie (najważniejsza!!!)
Gröll - z pochodzenia Niemiec, przybył do Wawy w 1759 i stopniowo uruchomił tu księgarnię, salę aukcyjną, biuro ogłoszeń, publiczną czytelnię i wypożyczalnię książek, prowadził też działalność wydawniczą i nakładową (m.in. u Breitkopfa w Lipsku w 1778r wyd. Sielanki polskie z różnych autorów zebrane uważane za jedną z najpiękniejszych książek polskich XVIII w.)
w 1778r otworzył własną znakomicie wyposażoną drukarnię, starannie i estetycznie wydawał największe dzieła autorów polskich i obcych (lit. piękną - zwłaszcza poezję \, naukową, polityczną, podr. książki dla dzieci, kalendarze), wyd. ok. 500 książek i 1000 druków ulotnych
wydał m.in. : pierwszą druk. wersję tekstu Konstytucji 3 Maja (1791), drukował 9 tytułów czasopism - m.in. Zabawy przyjemne i pożyteczne miał znajomości - Krasicki, Staszic, Kołłątaj, Bogusławski, wypłacał honoraria autorom
jako księgarz był nowatorem: wprowadził na polski rynek nowe formy reklamy: aukcje, subskrypcje, stałe ceny katalogowe, recenzje i anonse, starał się wykryć zainteresowania i zapotrzebowania klientów . W 1763 r otworzył w Warszawie księgarnię, która szybko stała się popularnym miejscem spotkań elity intelektualnej. W 1774r ogłaszał w kalendarzach centralny rejestr wydawnictw polskich (prototyp bibliografii bieżacej), prowadził filie: we Lwowie i Wilnie, żywo współpracował z księgarzami, nie tylko polskimi, ale również zagr.- z Paryża, Amsterdamu, Lipska, Berlina, Drezna), dbało rozprowadzanie swych książek też w małych miejscowościach
najbardziej aktywnie działał do roku 1792, zmarł w 1798r - firmę przejął jego zięć - Piotr Dufour
oficyna Piotra Dufoura działała w latach 1775 - 1796 w Warszawie gdy Dufour założył ja w 1775 była najnowocześniejszą, największą, najlepiej wyposażoną druk. w Warszawie
działał pod patronatem Adama K. Czartoryskiego i króla
stosował kapitalistyczne metody - dobrze rozwinął działalność, ale wykorzystywał pracowników
(…)
…
najważniejsza również w Warszawie (rywalizowała z pijarską) zał. w 1717r, od lat 30. XVIII w. podejmowała działalność publiczną, zlikwidowana w 1797r
pod kierunkiem Karola Wyrwicza, potem Franciszka Bohomolca, rozwinęła żywą działalność postępową, kontynuowaną nawet po kasacie jezuitów (1773r) pod firmą Drukarni Nadwornej JKM i KEN
karmelickie - Berdyczów - ukazała się tam uważana za jedną z najpiękniejszych…
… Akademicka w Krakowie, istniejąca od XVII w. dzięki Załuskiemu została wzmocniona zasobami drukarni biskupiej rozwinęła ożywioną działalność, wydawała podręczniki dla KEN, lit. naukową i publicystyczną
Drukarnia Akademicka w Wilnie sięgająca początkami XVI w. do kasaty zakonu w 1773r podlegała jezuitom, później podporządkowana astronomowi i matematykowi Marcinowi Poczobuttowi-Odlanickiemu służyła dziełu…
… jeszcze w Polsce zakłady kościelne i klasztorne, które rozszerzyły swą działalność poza zamówienia wewnętrzne (drukarnie pijarskie - Warszawa, Wilno, jezuickie - Warszawa, Braniewo, Lublin, karmelickie - Berdyczów, bazylianów - Supraśl, cystersów- Oliwa). W czasach Oświecenia kwitła także działalność drukarni akademickich (krakowska, wileńska + zamojska i poznańska Akademii Lubrańskiego). Znamienne dla okresu…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)