Pi_at-Borcuch. Notatka składa się z 4 stron.
PROCES BADAWCZY EKSPERYMENT W NAUKACH SPOŁECZNYCH POJMOWANIE EKSPERYMENTÓW W BADANIACH SPOŁECZNYCH Słowo eksperyment znaczy tyle, co „doświadczenie". Obejmuje zatem swoim zakresem przeróżne
doświadczenia żywiołowe, potoczne czy życiowe, jakie są udziałem poszczególnych ludzi oraz
doświadczenia naukowe. Kiedy używamy tego słowa w nauce, nie mamy na myśli doświadczeń w
potocznym rozumieniu, lecz tylko doświadczenia naukowe, czyli takie badania danego faktu lub
procesu, które są ściśle określone i przeprowadzone w celowo stworzonych warunkach, dających się z reguły powtarzać.
Eksperyment w naukowym znaczeniu jest bardzo istotnym przedsięwzięciem poznawczym, nie tylko w naukach przyrodniczych. Także w naukach społecznych można odwoływać się do eksperymentu,
ponieważ pozwalają nam one na :
a) prawie pełne kontrolowanie i kształtowanie uwarunkowań sytuacyjnych danego zjawiska lub
procesu oraz
b) sprawdzenie hipotez w sytuacjach, które są dla nich najbardziej istotne, czyli w sytuacjach
ekstremalnych.
Akceptacja eksperymentu nie była jednak powszechna w naukach społecznych i to nawet wśród
socjologów. Niektórzy z nich, zwłaszcza wcześniejsi, nie dostrzegali możliwości czy potrzeby
odwoływania się do eksperymentów przy badaniach problemów społecznych. Comte i Durkheim
uważali np., że w naukach społecznych nie można odwoływać się do takich samych eksperymentów,
jakie są stosowane w naukach przyrodniczych. Sądzili natomiast, że socjolog może wykorzystywać tzw. „eksperymenty naturalne", do których zaliczali m.in. klęski żywiołowe, wojny, zjawiska tzw. „patologii społecznej", jak np. alkoholizm itp. zjawiska oraz badać, jaki wpływ wywierają one na procesy społeczne tych zbiorowości, w których występują. Przyjmując taki punkt widzenia na eksperyment w naukach społecznych nie dopuszczali oni możliwości kształtowania zjawisk społecznych, ani też nie zalecali sprawdzania hipotez w sytuacjach ekstremalnych, uzyskanych w warunkach laboratoryjnych.
Niebawem dostrzeżono jednak, że oprócz eksperymentów naturalnych można wyróżnić także tak
swoiste eksperymenty, jakie wynikają np. z realizacji przeróżnych idei, programów, czy też reform
społecznych, ponieważ działania tego rodzaju powodują zawsze określone skutki społeczne, które
mogą być przedmiotem badań naukowych. Przykładem takich działań może być osadnictwo na
terenach nie zamieszkałych, budowa nowych zakładów przemysłowych wraz z nowymi osiedlami i
dzielnicami czy nawet miastami w regionach rolniczych itp. działania.
Korzystanie jedynie z eksperymentów w powyższym rozumieniu zakładało, że socjolog może
(…)
… czasowy, jaki istnieje między
badaniami każdej z grup, może więc utrudniać rozstrzygnięcie kwestii czy stwierdzone różnice są
naturalnym następstwem ich specyfiki warunków życia, czy też efektem wtórnym spowodowanym
przez przenikania danych o przeprowadzonym eksperymencie z grupy eksperymentalnej do grupy
kontrolnej.
Oczywiście nie zawsze konieczne jest posługiwanie się grupą kontrolną czy też większą ilością grup
eksperymentalnych. Ale tego rodzaju ograniczenia eksperymentu powodują jednak, że ich wyniki są
bardziej ubogie1. Toteż uczeni starają się prowadzić badania eksperymentalne możliwie z
uwzględnieniem grup kontrolnych, dążąc przy tym do maksymalnego ograniczenia skutków
ruchliwości i dynamiki społecznej, co znowu nie jest wcale łatwe do zrealizowania w perspektywie
badawczej.
Przeciwnicy…
… przebadania tych niezbyt wielkich zbiorowości, nie mogą
mieć waloru uniwersalnego, czyli ukazywać ogólnych prawidłowości, lecz odnoszą się w rzeczywistości tylko do przebadanych zbiorów.
Ponadto wskazywano także na pewne problemy techniczno-organizacyjne, które mogą rzutować na
efekty eksperymentu. Na przykład: uwzględnienie w eksperymencie dwóch grup — eksperymentalnej
i kontrolnej — powoduje konieczność…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)