Problematyka słuszności w prawie międzynarodowym
Koncepcja equity została wprowadzona do prawa międzynarodowego z systemu
common law:
Equity jako podstawa wyrokowania sądów kanclerskich funkcjonuje od XV w. Słuszność
spełnia tu funkcję korygującą w stosunku do common law. Po reformie sądownictwa w Anglii 1873-1875 i utworzeniu jednolitego Sądu Najwyższego straciła nieco na znaczeniu. Jednak o pozycji słuszności w systemie common law może świadczyć art. 49/1 Supreme Court Act (1981), który stanowi: „W przypadku, gdy istnieje sprzeczność między zasadami słuszności a przepisami prawa, (…) zasady słuszności mają pierwszeństwo”
Ale system anglosaski nie jest wyjątkiem, również w systemach kontynentalnych
znajdują się odwołania do zasad słuszności, choć nie nazywają się one wprost zasadami
słuszności: W polskim systemie prawa odwołanie do zasad sprawiedliwości znajdujemy
m.in.
- w Konstytucji RP z 2.04.1997 r.; w preambule w art. 2 - Rzeczpospolita Polska
jest demokratycznym państwem prawnym, urzeczywistniającym zasady
sprawiedliwości społecznej. ,
- w ustawie z 15.07.1987 o Rzeczniku Praw Obywatelskich (art. 1.3 - „W
sprawach o ochronę wolności i praw człowieka i obywatela Rzecznik bada, czy
wskutek działania lub zaniechania organów, organizacji i instytucji, obowiązanych
do przestrzegania i realizacji tych wolności i praw, nie nastąpiło naruszenie prawa,
a także zasad współżycia i sprawiedliwości społecznej.”)
- a także w kodeksie cywilnym w postaci zasad współżycia społecznego (w art. 5 -
Nie można czynić ze swego prawa użytku, który by był sprzeczny ze społecznogospodarczym
przeznaczeniem tego prawa lub z zasadami współżycia
społecznego.).
O ile w prawie krajowym sprawa jest prosta, bowiem odwołanie do zasad słuszności mamy w ustawie, o tyle w prawie międzynarodowym sprawa się nieco komplikuje:
Podstawą dla orzekania przez sąd międzynarodowy w oparciu o zasady słuszności może być jedna z trzech sytuacji.
1. klauzula jurysdykcyjna w traktacie międzynarodowym bezpośrednio
wskazująca słuszność jako podstawę wyrokowania:
Klauzula jurysdykcyjna w traktacie międzynarodowym bezpośrednio wskazująca
słuszność jako podstawę wyrokowania:
Pierwszym sygnałem mówiącym o możliwości odwołania się do słuszności była
nie ratyfikowana XII Konwencja Haska o utworzeniu Międzynarodowego
Trybunału Łupów z 1907 roku, która w art. 7, wymieniając źródła prawa
stosowanego przez Trybunał, w przypadku braku traktatów obowiązujących
(…)
…, a nawet niezależnie od niego, Trybunał ma pewną
swobodę pozwalającą mu uznać zasady słuszności za część prawa
międzynarodowego, którą musi zastosować."
Sprawa szelfu kontynentalnego Morza Północnego (Dania v. NRF, Holandia v. NRF, MTS, 1969 rok)
„Sprawiedliwość, której emanacją jest słuszność, nie jest sprawiedliwością abstrakcyjną, lecz
sprawiedliwością zgodną z normami prawa, co oznacza, że jego stosowanie…
… słuszności ujmuje słuszność jako zasadę ogólną prawa
bezpośrednio stosowaną jako prawo.”
Orzecznictwo Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości oraz trybunałów
arbitrażowych wskazuje, że sądy międzynarodowe często wykorzystują słuszność przy
interpretacji prawa, jako dyrektywę interpretacyjną. Sądy międzynarodowe nie
zaprzeczają istnieniu luk w prawie międzynarodowym, ale uznają swoją właściwość…
… przez sam orzekający sąd zasad słuszności jako ogólnych zasad
prawa międzynarodowego mających zastosowanie w sprawie (applicable rules).
Jeden z trybunałów ustanowionych na mocy Traktatu Wersalskiego stwierdził, że
jest zobligowany do orzekania na podstawie katalogu art. 38 Statutu Stałego
Trybunału Sprawiedliwości Międzynarodowej, ale dodał też, że:
„w ostateczności, w braku norm prawa narodów mającego zastosowanie…
…, a nawet niezależnie od niego, Trybunał ma pewną
swobodę pozwalającą mu uznać zasady słuszności za część prawa
międzynarodowego, którą musi zastosować."
Sprawa szelfu kontynentalnego Morza Północnego (Dania v. NRF, Holandia v. NRF, MTS, 1969 rok)
„Sprawiedliwość, której emanacją jest słuszność, nie jest sprawiedliwością abstrakcyjną, lecz
sprawiedliwością zgodną z normami prawa, co oznacza, że jego stosowanie…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)