To tylko jedna z 2 stron tej notatki. Zaloguj się aby zobaczyć ten dokument.
Zobacz
całą notatkę
Pojęcia (wg Wojciech Suchoń: Prolegomena do retoryki logicznej)
Presupozycje to korzystają z domniemań dotyczących warunków sensowności wypowedzi.
Presupozycja danego zdania = zdania, których prawdziwość jest w odczuciu kompetentnych użytkowników języka naturalnego koniecznym warunkiem ich sensowności.
W języku potocznym presupozycje są uznawane niemal automatycznie, spontanicznie jako wspólne przekonania rozmówców. Towarzyszą nie tylko zdaniom w sensie logicznym, ale także innym wypowiedziom, np. pytaniom. Szerokie ujęcie: wszystkie typy wypowiedzi w języku naturalnym niosą ze sobą jakieś, mniej lub bardziej trywialne, presupozycje.
Regularny charakter, tzn w zasadzie przewidywalny, mają presupozycje zdań, które zawierają charakterystyczne zwroty, np.:
- deskrypcje określone i nazwy indywiduum - zakłada istnienie i jedyność indywiduum tak wskazanego, np. Prezydent Francji jest niski.
- czasowniki zmiany stanu, jego podtrzymania - presuponowane jest zdanie stwierdzające stan poprzedzający, np. Jan Kazimierz dowiedział się, że wybrano go na króla Polski (warunek sensowności: Jan Kazimierz został wybrany na króla Polski)
- spójniki wyrażające zależności czasowe lub przyczynowo-skutkowe - presuponowane jest jedno ze zdań będących argumentami takiego spójnika, np. Jan Kazimierz abdykował, zanim wyjechał do Francji (warunek: wyjechał do Francji)
- zwroty porównujące - zakładają istnienie podstawy porównania, np. Jan Kazimierz był lepszym królem od Michała Korybuta Wiśniowieckiego Podstawowe cechy odróżniające presupozycje od klasycznych wniosków:
- dowolne zdanie ma te same presupozycje, co jego negacja. Wniosek, o ile jest logicznie poprawny, nie może wynikać ze zdania i z jego negacji.
- mozliwość odwołania, tzn. zablokowania presupozycji, np. przez uzupełnienie zdania, co dowodzi, że presupozycja jest pochodna względem zdania i zależy od kontekstu, w którym zdanie się pojawi. Presupozycja może być też zablokowana przez sytuację, w której zdanie zostało wypowiedziane, np. Kowalski dowiedzial się, że napisał „Pana Tadeusza” - presupozycja : K. napisał „Pana Tadeusza” jest zablokowana przez powszechną wiedzę na temat autora epopei.
Implikatury korzystają z korespondencji pomiędzy usłyszaną wypowiedzią a tematyką konwersacji, w ramach ktorej ją wygłoszono.
Implikatura - wniosek formalnie niewywiedlny, lecz mimo to uznawany przez kompetentnych użytkowników języka. Według Grice'a występują implikatury konwencjonalne i konwersacyjne.
i. konwencjonalna - nie są wyprowadzane na mocy ogólnych zasad pragmatycznych, o włączaniu ich do wiedzy decyduje właściwa dla wyrażenia pojawiającego się w quasi-przesłance konwencja jego interpretacji, np.: była uczciwa, choć biedna/ była biedna i uczciwa - w 1 uznaje się za prawdziwe, że: Bieda zazwyczaj prowadzi do nieuczciwości, 2 nie upoważnia do tego, spójnik „choć” niesie sugestię związku przyczynowo-skutkowego
(…)
… benzynę? B: Za rogiem jest stacja benzynowa (implikatura: Za rogiem można kupić benzynę), ale o tej porze jest zamknięta (nie można kupić benzyny); - nieodłączne wobec okoliczności, w których rozumowanie jest przeprowadzone przy względnej niezależności od językowego kształtu wypowiedzi inicjującej wprowadzenie implikatury, np mówione z przekąsem A jest nadnaturalnie bystry/ A to wielki mędrzec…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)