Prawo rzeczowe - Zastaw

ZASTAW - zależy od istnienia wierzytelności, jest to więc prawo akcesoryjne, stanowiące dodatkowe zabezpieczenie umowy pożyczki
- podział ze względu na sposób powstania:
dany - powstaje z woli zastawcy (umowa, testament)
wzięty - powstaje wbrew woli zastawcy (sądowy, zajęcie rzeczy w drodze samopomocy)
- podział ze względu na przedmiot zastawu:
ruchomy - zabezpieczenie pożyczki na ruchomości zawsze połączone z jej dzierżeniem przez zastawnika, który przejmuje ją na własność w razie niespłacenia pożyczki
nieruchomy - zabezpieczenie pożyczki (kredytu) na nieruchomości
z dzierżeniem
zastaw użytkowy czysty ( antychretyczny ) - zastawnik pobierał dochody z ziemi i nie zaliczał ich na poczet długu
na upad - niewykupiona w terminie nieruchomość przechodziła na własność zastawnika
wieczny - termin wykupu nie był oznaczony; wykup mógł być dokonany w każdym czasie, gdyż był prawem, a nie obowiązkiem zastawcy
zastaw do wydzierżenia ( ekstenuacja ) - zastawnik zaliczał pożytki z dóbr zastawionych na poczet długu; zalecały go statuty synodalne, stosowany rzadko
bez dzierżenia (hipoteka)
HIPOTEKA - jako zastaw nieruchomy bez dzierżenia, jest ograniczonym prawem rzeczowym ustanowionym na nieruchomości, służącym zabezpieczeniu długu pieniężnego (kredytu), w formie wpisu wierzytelności do księgi wieczystej (gruntowej, hipotecznej). Prawo wpisane do księgi wieczystej staje się skuteczne wobec każdorazowego właściciela zastawionej nieruchomości. Hipoteka obciąża więc nieruchomość niezależnie od tego, kto jest jej aktualnym właścicielem.
Historia hipoteki:
- w prawie rzymskim:
zastaw jako instytucja prawna ujmowana w sposób jednolity (z dzierżeniem lub bez dzierżenia); hypotheka - zastaw bez dzierżenia
późne średniowiecze - prawne zróżnicowanie przez legistów hipoteki na nieruchomościach i zastawu na rzeczach ruchomych ( pignus - zastaw ręczny na ruchomości); ostateczne oddzielenie w XVII w. hipoteki ustanawiane na całym majątku zastawcy, ich ważność nie zależała od wpis do ksiąg (prawo rzymskie nie znało zasady jawności ksiąg sądowych)
od XIII w. księgi ziemskie w Czechach, Polsce, specjalne księgi sądowe w miastach (wpisy dotyczące nieruchomości i ich obciążeń) folia realne - wyodrębniane od XV w. w księgach sądowych; karty poświęcone jednej i tej samej nieruchomości
pod wpływem recepcji prawa rzymskiego odwrót zasady jawności i szczegółowości wpisów hipotecznych (Francja, Niemcy - wyjście ksiąg sądowych z użycia)
- hipoteka francuska - próba zmiany prawa hipotecznego; Jean Baptiste Colbert (generalny kontroler finansów Ludwika XIV) opracował dwa edykty (1673), które miały sprzyjać polityce merkantylnej

(…)

…-rozporządzającej wymagającej dokonania umowy realnej)
ustalenie formy umowy: zwykła (ustna) czy szczególna (pisemna, akt notarialny, umowa zawierana przed sądem)
charakter prawny wpisu (deklaratoryjny lub konstytutywny)
5a. Kodeks Napoleona:
umowa konsensualna - przeniesienie własności z mocy samej umowy zobowiązującej
nie było potrzebne wręczenie kwoty kupna czy wydanie rzeczy (umowa realna)
brak wymogu formy…
… parlamentu)
niepowodzenie - hipoteka pozostała tajna i generalna
- hipoteka pruska
ordynacja z 1722 - wpisy hipotek do ksiąg prowadzonych przez sądy; dopuszczała ważność hipotek tajnych
ustawa z 1783 - ważne tylko hipoteki wciągnięte do ksiąg
zasada przejęta przez Landrecht pruski - uzależnienie materialnej ważności hipoteki od wpisu; tylko właściciel nieruchomości wpisany do księgi mógł ustanowić hipotekę…
… nieruchomości)
szczegółowość - dokładne określenie wysokości wierzytelności (hipoteki) i nieruchomości dłużnika, która została nią obciążona
pierwszeństwo - kolejność zaspokojenia wierzycieli wg kolejności wpisów do księgi (prior tempore, potior iure - pierwszy w czasie, lepszy w prawie)
PRAWO HIPOTECZNE (XIX i XX w.)
Kodeks Napoleona:
hipoteki tajne i generalne; zasada jawności tylko w przypadku hipoteki…
…:
resignatio (zdanie/wzdanie) - prawne przeniesienie własności - rezygnacja zbywcy wypowiedziana w uroczystych słowach i wręczenie nabywcy przedmiotów symbolizujących grunt (grudka ziemi) oraz władzę nad nim (oszczep); umowa o charakterze realnym (rzeczowym)
intromissio (wwiązanie) - przeniesienie posiadania - wprowadzenie nabywcy w posiadanie nieruchomości przy udziale woźnego sądowego, zbywcy, nabywcy, sąsiadów i świadków; złożone z gestów i symbolicznych działań stron (wręczenie kluczy, rozpalenie ogniska)
formalizm czynności prawnych jako cecha prawa prywatnego w średniowieczu
stopniowe zmniejszanie formalizmu - praktyka zawierania umów przed sądem i wpisywanie transakcji do ksiąg ziemskich i miejskich wpis - początkowo moc dowodowa, później warunek konieczny (świadectwo woźnego sądowego podstawą…
... zobacz całą notatkę