W. Dajczak. Notatka składa się z 4 stron.
Prawo prywatne i publiczne. Prawo prywatne singulorum utilitatem, to ten fragment porządku prawnego, który reguluje relacje pomiędzy równorzędnymi podmiotami. Reguluje te relacje uznając ich wolność. Pewność, sprawiedliwość, ekonomiczna racjonalność - wartości, na jakich te prawa się buduje. Odnosi się to do interesów majątkowych i do relacji prawno-rodzinnych. Prawo prywatne można też podzielić na dwie grupy ze względu na podmiot i przedmiot prawa (określenie w jaki sposób podmioty prawa mogą dysponować obiektami majątkowymi - przedmiotami prawa). Początek tego dualistycznego podziału prawa prywatnego jest humanizm prawniczy. Trudno jednak odpowiedzieć kto może być podmiotem prawa, co jest przedmiotem prawa. Podmiotem prawa, zatem osobą mogącą mieć swój majątek mogą być przypadki opisane powyżej (odrzucono podział na niewolników i niewolników, strukturę agnacyjną - przyjęto zasadę, że każdy człowiek ma zdolność prawną). Z doświadczenia antycznego prawa rzymskiego wyrasta też przekonanie o prawach dziecka już poczętego. To co nazywamy zdolnością prawną, przedmiotowością, może być przymiotem nie tylko człowieka, ale może być innych osób określonych przez prawo (pojęcie osoby prawnej ). Pojęcie osoby prawnej powstało z osoby moralnej (szkoła prawa natury), osoby mistycznej (kanonistyka średniowiecze), pie causa i personi misticas (prawo rzymskie).
Kto mógł mieć majątek poza ludźmi: państwo (res), gminy (municipia), miasta i kolonie, czyli struktury budowane w ramach prawa publicznego. pierwsze przykłady osób prawnych.
Ale wzorując konstrukcję na tych bytach stworzono konstrukcje podobne. Były to kolegia (universitas, collegium). Nie było żadnej teorii, która by opisywała w sposób spójny te grupę podmiotów prawa. Można im przypisać pewne cechy, które ich łączyły z np. res. Po pierwsze:
te podmioty mogą mieć swój własny majątek (mają zdolność majątkową)
ponadto powstanie tych podmiotów jest konsekwencją istnienia jakiejś zbiorowości lub grupy ludzi, ale jest to niezależne od zmian personalnych (nie ma znaczenia, że ktoś umrze)
osoby tworzące wspólnotę, nie odpowiadają za ich zobowiązania, ale jednocześnie nie miały bezpośredniego uprawnienia do tego, co należało do wspólnoty (grunt miasta nie należy przecież do wspólnoty)
udział wspólnoty w podmiocie prawnym następuje poprzez ludzi, ale musi taka wspólnota mieć reguły, jasne zasady reprezentacji, kompetencje określonych urzędników. Tworzyło się to tez lex collegium - statut, regułę funkcjonowania określonej wspólnoty.
Osoba typu korporacyjnego jej istnienie wyrosło na powyższym. Jej istnienie jest jednak uzależnione od wspólnoty ludzi, substratu osobowego.
Istnieje także tzw. inne jak człowiek podmiot prawa piae causae
(…)
… majątek, cuzestniczą w podmiocie, funkcjonują o określone zasady).
Szczególna rola perspektywy procesowej
Actio formula wyrok - W antycznym Rzymie nie było kodeksu cywilnego, więc trudno o ochronę prawną i ochronę własności. Można się było odwołać się do edyktu pretorskiego (mówmy o okresie prawa klasycznego). Skarga uruchamia prosec formuła procesowa, program prowadzenia procesu wydanie wyroku i dopiero…
… w konflikcie przez uznaną przez siebie osobę trzecią arbitra. Osoby te poddają się jego rozstrzygnięciu. Istotne było to, żeby arbiter wykonał swoja funkcję. Zabezpieczały to różne gwarancje, przyrzeczenia. Quasi-sąd polubowny. Rzymskie doświadczenia związane z kompromisem od średniowiecza mają wpływ na kształtowanie się sądownictwa polubownego, w średniowieczu arbiter wydaje wyrok w oparciu tego, co uznaje za dobre i słuszne. Sądownictwo polubowne jest aktualne do dzisiaj.
Pretorska ochrona pozaprocesowa - możliwość podejmowania własnych decyzji, władcze uprawinienia do coercitio, karcenia, karania, przywracania porządku. Siła publiczna ograniczała pomoc własną, przemoc z nią związaną.
In integrum restitutio - przywrócenie do stanu poprzedniego; uprawnienie pretora polegające na tym, że mógł określone…
… majątek, cuzestniczą w podmiocie, funkcjonują o określone zasady).
Szczególna rola perspektywy procesowej
Actio formula wyrok - W antycznym Rzymie nie było kodeksu cywilnego, więc trudno o ochronę prawną i ochronę własności. Można się było odwołać się do edyktu pretorskiego (mówmy o okresie prawa klasycznego). Skarga uruchamia prosec formuła procesowa, program prowadzenia procesu wydanie wyroku i dopiero…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)