PRAWO JAKO ŚRODEK KONTROLI SPOŁECZNEJ
ŚRODEK KONTROLI to zespół idei, norm, instytucji, które kształtują efektywnie zbiorowe zachowania się ludzi w społeczeństwie:
a) normatywne: moralność, prawo, zwyczaje, obyczaje, etykieta grupowa, normy organizacji społecznych.
- posługują się wypowiedziami dyrektywalnymi oraz ocenami,
- normy postępowania są normami społecznymi,
- są zawodnymi środkami kontroli zachowania się ludzi
b) pozostałe: religia, ideologia polityczna.
ETHOS społeczeństwa globalnego to kompleks norm i ocen sterujących postępowaniem ludzi. SANKCJA to określona normatywnie negatywna reakcja społeczeństwa lub zorganizowanej grupy społecznej na zachowania się dewiacyjne ( niezgodne z normami postępowania ).
GRATYFIKACJA to określona normatywnie pozytywna reakcja społeczeństwa lub zorganizowanej grupy społecznej na postępowanie jednostek zgodnie z adresowanymi do nich normami. MORALNOŚĆ to zbiór norm i ocen wyznaczonych faktycznie przez jakąś grupę ludzi, kwalifikujących postępowania ludzkie jako dobre lub złe, sprawiedliwe lub niesprawiedliwe. Prawo a inne środki kontroli społecznej:
a) w społeczeństwie zorganizowanym w państwo funkcjonuje jeden system prawny a działa wiele systemów moralnych
b) prawo jako jedyny środek kontroli społecznej dysponuje sankcjami polegającymi na manipulowaniu najistotniejszymi wartościami ludzkimi,
c) prawo jest sformalizowane d) prawo jest zinstytucjonalizowane.
Prawo a moralność:
a) zakres podmiotowy regulacji prawnych jest szerszy od zakresu podmiotowego regulacji moralnej. - adresatami norm prawnych są indywidualne jednostki ludzkie ( osoby fizyczne ) i instytucje ( osoby prawne ). Adresatami norm moralnych są wyłącznie jednostki ludzkie,
b) zakres przedmiotowy regulacji moralnej jest szerszy od zakresu przedmiotowego regulacji prawnej, ponieważ zbiór stanów rzeczy postulowanych przez normy moralne jest zbiorem znacznie liczniejszym od zbioru stanu rzeczy wyróżnionych przez normy prawne ( natomiast regulacje prawne są bardziej szczegółowe ),
- prawo inkorporuje i wyraża pewne zasady moralności dominującej, nadając im charakter norm prawnych,
- pewne reguły prawne zyskują znaczenie jako zasady moralne ( np. nikt nie może być sędzią we własnej sprawie- NEMO IUDEX IN CAUSA SUA).
Relacje między prawem a moralnością:
a) żaden stan rzeczy regulowany przez normy prawne nie jest regulowany przez normy moralne oraz żaden stan rzeczy regulowany przez normy moralne nie jest regulowany przez normy prawne- L. Petrażycki: b) zbiór stanów rzeczy regulowanych przez prawo stanowi podzbiór stanów rzeczy regulowanych przez moralność ( prawo jako "minimum moralności" )- G. Jelinek:
(…)
… przemocą niż prawem.
- A więc także jeśli ogromna większość narodu sprawująca władzę nad mniejszością, która posiada majątki, nie pytając o zgodę, coś podyktuje, to chyba będzie to raczej przemoc niż prawo?
- Oczywiście, drogi Alkibiadesie.
Konflikt między prawem a moralnością jest tak stary, jak samo prawo. Sofiści w V w. podkreślali, iż prawo tworzone przez władców nie powinno odrzucać idei sprawiedliwości, ale nie stanowi odbicia naturalnego ładu. Już Sofokles w "Antygonie" przedstawia konflikt porządku naturalnego z porządkiem państwowym w obyczajach i etyce. Wspomniana rzymska paremia, mówi iż każde prawo nawet tyrańskie i niesprawiedliwie jest prawem i takiemu prawu i zapadającemu na jego podstawie decyzjom każdy obywatel jest winien bezwzględny posłuch.
Stosunek walidacyjny prawa i moralności…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)