To tylko jedna z 2 stron tej notatki. Zaloguj się aby zobaczyć ten dokument.
Zobacz
całą notatkę
Postępowanie formułkowe.
1. Ogólna charakterystyka.
Odformalizowano postępowanie in iure. Swoje racje strony przedstawiały pretorowi w sposób nieformalny i na tej podstawie decydował on o udzieleniu bądź odmowie udzielenia skargi. Pretor układał formułkę (formula), w której wyznaczał władzę sędziego i udzielał mu władzy wydania wyroku. Przez przyjęcie formułki przez strony następowanie zawiązanie sporu (litis contestatio). 2. Istota formułki.
Formułka stanowiła instrukcję dla sędziego prywatnego, jakie okoliczności ma ustalić, i jaki wydać wyrok w przypadku uznania racji powoda. Formułka miała postać zdania warunkowego i składała się z dwóch części: intentio, która zawierała opis stanu faktycznego (warunek) i condemnatio, która zawierała projekt wyroku, gdyby sędzia stwierdził, że warunek jest prawdziwy.
W formułkach wyróżnić możne części zwyczajne (występujące zawsze) i części nadzwyczajne (umieszczane fakultatywnie).
3. Części zwyczajne formułki.
Występujące we wszystkich rodzajach formułek:
Nominatio - wyznaczenie sędziego prywatnego.
Intentio - część, w której powód zawierał swoje żądania (zazwyczaj połączona z condemnatio).
Nie występujące we wszystkich rodzajach formułek:
Demonstratio - przedstawienie sprawy, co do której toczy się postępowanie.
Condemnatio - część, w której udziela się sędziemu władzy do wydania wyroku (suma pieniężna).
Istniała możliwość wprowadzenia klauzuli arbitralnej (restytutoryjnej), na mocy której sędzia był przed wydaniem ostatecznego wyroku zobowiązany do stwierdzenia, czy powód ma rację (wyrok wstępny), dzięki czemu pozwany mógł wykonać świadczenie, bez narażania się na niekorzystne skutki związane z wydaniem wyroku ostatecznego. Adiudicatio - część, w której zezwalano sędziemu na przysądzenie pewnej rzeczy którejś ze stron, np. zniesienie współwłasności powodowało przyznanie właśnie którejś stronie.
4. Części nadzwyczajne formułki. Exceptio - zarzut procesowy - stosowana w interesie pozwanego dawała pretorowi możność przeciwdziałania krzywdzącym stronę pozwaną skutkom. Nieraz uniemożliwiały wydanie wyroku zasądzającego (np. exceptio doli - zarzut podstępu). Praescriptio - mogła występować jako praescriptio pro reo, wówczas spełniała rolę exceptio, lub praescriptio pro actore, czyli zastrzeżenie na korzyść powoda.
5. Klasyfikacja (podziały skarg).
1. Actiones in rem - actiones in personam.
Actiones in rem służyła do dochodzenia praw o charakterze władczym nad rzeczami i osobami.
(…)
… i osobami.
Actiones in personam przysługiwała wierzycielowi i była stosowana wyłącznie przeciwko dłużnikowi.
2. Actiones civiles - actiones honorariae.
Actiones civiles (skargi cywilne) były udzielane przez pretora na podstawie uprawnień, których ochronę przewidywało ius civile. Actiones honoraria (skargi pretorskie) były udzielane na podstawie imperium pretora, a ich udzielenie zależało od indywidualnej decyzji urzędnika. Były to:
- actiones utiles (skargi analogiczne) - miały odniesienie do unormowań ius civile, lecz brakowało jednej z przesłanek ius civile.
- actiones ficticiae - skargi udzielano dzięki przyjęciu fikcji prawnej, iż przesłanki ius civile są spełnione.
- skargi z przestawieniem podmiotów w formułce (transpositio) - polegały na podaniu w condemnatio nazwiska innej osoby niż ta, która była wierzycielem lub dłużnikiem.
- actiones in factum - opierały się wyłącznie na imperium pretora, który chronił jakiś stan faktyczny, który nie znajdował unormowania w ius civile.
3. Actiones stricte iuris - actiones bonae fidei. Actiones stricti iuris (skargi ścisłego prawa) - sędzia był zobowiązany trzymać się ściśle formułki.
Actiones bonae fidei (skargi dobrej wiary) - sędzia nie był zobowiązany trzymać…
… do przeprowadzenia efektywnej egzekucji na majątku dłużnika (venditio bonorum). Dochodziło do wprowadzenia wierzycieli w majątek dłużnika (missio in bona), a następnie zlicytowania majątku. Nabywca majątku dłużnika (bonorum emptor) był traktowany jako uniwersalny następca dłużnika. Egzekucja miała charakter generalny, gdyż dotyczyła całego majątku i pociągała za sobą infamię. Jeżeli dłużnik dobrowolnie wydał…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)