Pokój wieczysty w Polanowie (od miejscowości "Polanowo" nad Wiaźmą), pomiędzy Rzecząpospolitą a Rosją z 14 czerwca 1634 r. kończył wojnę smoleńską 1632-1634, a w praktyce podsumowywał wojny polsko-rosyjskie toczone w I poł. XVII w.
Chcąc wykorzystać naturalne osłabienie państwa w czasie zmiany władcy, car Michał I Fiodorowicz rozpoczął jesienią 1632 r. działania wojenne, mające na celu unieważnienie postanowień rozejmu dywilińskiego (1619). Wojnę smoleńską, którą można uznać za fragment działań wojny trzydziestoletniej (Rosjanie działali w porozumieniu ze Szwecją i Holandią chcącymi w ten sposób zaangażować Rzeczpospolitą na wchodzie), rozstrzygnęła błyskotliwa kampania rozpoczęta przez nowego władcę Władysława IV Wazę jesienią 1633 r., zakończona kapitulacją wojsk rosyjskich dowodzonych przez Michała Szejna.
Zrezygnowano jednak z zamierzonej wyprawy na Moskwę, gdy okazało się, że dalsze działania napotkały opór nowych sił rosyjskich, a nastawienie cywilnej ludności jest wrogie i skutkuje nawet czynnym oporem. Dodatkowo sytuację Rzeczypospolitej komplikowała podjęta jesienią 1633 r., nieudana co prawda, wyprawa turecka na Podole, ale przedłużająca się wojna z Rosją mogła wywołać kolejne próby wykorzystania sytuacji przez Turcję.
Władysław IV zdecydował się na podpisanie pokoju wieczystego potwierdzającego nabytki Rzeczypospolitej z 1619 r., czyli województwo smoleńskie dla Wielkiego Księstwa i województwo czernihowskie (ziemia czernihowska i siewierska) dla Korony. I Rzeczpospolita traciła jednak ze swoich nabytków terytorialnych z 1619 12 500 km², w tym Sierpiejsk. Ze swojej strony król za rekompensatę w wysokości 20 tys. rubli zrezygnował z tytułu cara moskiewskiego i zrzekł się pretensji do tronu carskiego. Car rosyjski wyrzekał się swych roszczeń do Estonii, Inflant i Księstwa Kurlandii i Semigalii.[1]
Strony traktatu w niezobowiązujący sposób przewidywały wspólne działania w przypadku konfliktów ze Szwecją lub Turcją.
Dodatkowymi postanowieniami pokoju były: ugoda dotycząca wymiany jeńców i umowa handlowa, w której władcy zobowiązali się do popierania kontaktów handlowych między państwami.
Pokój polanowski zakończył okres wojen polsko-rosyjskich w I poł. XVII w., w których Rzeczpospolita była stroną ekspansywną. Rosja obroniła swą niezależność dość niewielkim w rezultacie kosztem strat terytorialnych. Polityka wschodnia Rzeczypospolitej zmierzająca do opanowania Rosji, lub przynajmniej osadzenia na jej tronie uległego albo chociażby przychylnego władcy, zakończyła się fiaskiem. Umacniająca się po okresie wielkiej smuty Rosja pokazała już w ostatnim okresie wojen, że zdolna jest do działań zaczepnych, a jej władcy nie mogą pogodzić się z utratą ziem uważanych za ruskie.
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)