Historia Polski -1492-1795-opracowanie

ROZWÓJ PARLAMENTARYZMU W DOBIE JAGIELLONÓW
Podstawowym problemem Europy w dobie renesansu była centralizacja państw i scalanie rozproszonego terytorium państwowego. Owe procesy kształtowały się drogą formowania władzy absolutnej lub zbliżonej do absolutyzmu. W Polsce i w niektórych innych państwach poprzez formowanie sejmu walnego - parlamentu. O określonej drodze decydował układ sił społecznych i politycznych w II poł. XV w. Czynnik możnowładczy skupiał w swym ręku główne agendy aparatu władzy. Nie był jednak zdolny do udzielenia monarchii dostatecznej pomocy dla stworzenia władzy absolutnej. Już Kazimierz Jagiellończyk musiał odwoływać się do drobnej szlachty, aby uzyskać przeciwwagę od możnowładztwa. Nie potrafił on jednak tego czynnika wykorzystać. Osłabił przewagę magnaterii, ale uzależnił się od sejmików. Czas panowania Aleksandra pokazał, że oligarchia nie potrafiła przejąć odpowiedzialności za rządy nad krajem, średnia szlachta była najbardziej dynamiczną siła społeczną, w oparciu o którą można było wzmocnić kraj. Opozycja średniej szlachty uniemożliwiała reformy państwa, opozycja magnaterii nie potrafiła przeciwstawić się sojuszowi króla ze średnią szlachtą. Kazimierz Jagiellończyk, który pierwszy to zrozumiał nie potrafił tego wykorzystać dla centralizacji państwa, średnia szlachta pozostawała siłą dużych potencjalnych możliwości. Za Jagiellończyka zorganizowano jedynie sejmy prowincjonalne - małopolski i wielkopolski. Jan Olbracht i Aleksander wyciągnęli pełne konsekwencje z sytuacji polityczno-społecznej kraju. Okazali się realistami i wciągnęli Polskę na drogę rozwoju konstytucyjno-parlamentarnego. Parlament był najwyższą władzą w państwie, konstytucja - sejm był głównym źródłem prawa - konstytucje sejmowe. Zysk króla polegał na uwolnieniu się od kurateli możnowładztwa i miał możliwość wzmocnienia swej pozycji jako funkcji poparcia średniej szlachty, możliwość lekceważenia czynnika możnowładczego. Szlachta bez poparcia króla nie mogła zrealizować programu antymagnackiego i dlatego była zainteresowana konstruktywną współpracą.
Trzy płaszczyzny procesu centralizacji: - wykształcenie się 2-izbowego sejmu jako najwyższego organu władzy państwowej. Jednocześnie formułowały się dla niego kompetencje parlamentarne. Została zapewniona jedność ustawodawcza dla całego państwa.
- przekształcenie się posłów z mandatariuszy sejmików w przedstawicieli całego państwa.
- kształtowanie się poczucia jedności państwowej posłów.
JAN OLBRACHT 1492-1501
Został wybrany na króla pod przemożnym wpływem szlachty, mimo iż wyboru dokonali możnowładcy. Był on bardzo popularny wśród szlachty. Od razu rozpoczął z nią współpracę. W 1493 r. zwołał pierwszy sejm 2-izbowy, który od tej pory będzie zbierał się w tym składzie. Obok senatu obradującego razem z królem pojawiła się izba poselska złożona z delegatów sejmików ziemskich. Senat między sejmami odgrywał rolę rady królewskiej. Sejm był organem ogólnopaństwowym-naczelnym organem państwa. Król, na pewno, od początku był aktywnym uczestnikiem obrad:
... zobacz całą notatkę