POJĘCIE SZKODY
I SPOSOBY JEJ NAPRAWIENIA
1. Pojęcie szkody
Przez szkodę należy rozumieć uszczerbek w obecnym i przyszłym majątku, jakiego poszkodowany doznaje wbrew swojej woli. Szko- dę stanowi więc różnica między dwoma stanami majątkowymi: tym po wyrządzeniu szkody, i tym, który by istniał, gdyby szkody nie wyrządzono.
Kodeks cywilny nie zawiera definicji szkody, posługuje się tym pojęciem w znaczeniu potocznym. W nauce rozróżnia się niekiedy szkodę w znaczeniu
ekonomicznym i szkodę w znaczeniu prawnym 58 , przy czym za szkodę w znaczeniu ekonomicznym uważa się każdy uszczerbek majątkowy, zaś za szkodę w znaczeniu prawnym taki uszczerbek majątkowy, za który ktoś ponosi odpowiedzialność. Celowość takiego podziału jest wątpliwa, bo nie opiera się on na rodzaju szkody, lecz na zmiennych okolicznościach, które powodują, że szkoda wywołana tym samym zdarzeniem raz będzie miała tylko charakter ekonomiczny, a raz prawny. I tak na przykład szkoda wywołana uderzeniem pioruna jest szkodą w znaczeniu ekonomicznym, ponieważ nikt za nią nie odpowiada i ponieść ją musi ten, komu się wydarzyła. Jeżeli jednak właściciel spalonej wskutek uderzenia pioruna stodoły był ubezpieczony, szkoda ma charakter prawny, gdyż odpowiada za nią zakład ubezpieczeń 59 .
Oczywiście kodeks cywilny operując pojęciem szkody odnosi ją tylko do tych przypadków, z którymi jest związana czyjaś odpowiedzialność.
Szkoda majątkowa obejmuje dwa elementy. Pierwszy z nich, to strata (damnum emergens), czyli efektywny uszczerbek pomniejszający majątek po- szkodowanego. Drugi, utracony zysk (lucrum cessans), czyli korzyści, jakie poszkodowany byłby osiągnął, gdyby mu szkody nie wyrządzono.
Rozróżnienie straty i utraconego zysku można zilustrować następującym przykładem. Na szkodę właściciela taksówki spowodowaną wypadkiem drogo- wym składają się z jednej strony koszty remontu, który ma na celu przy- wrócenie samochodu do poprzedniego stanu pod względem technicznym, eksploatacyjnym, estetycznym itd., a w przypadku całkowitego zniszczenia wozu kwota odpowiadająca jego wartości. Ta część szkody to strata. Z drugiej strony w okresie, w którym samochód jest w naprawie, właściciel nie uzyskuje normalnych zarobków. Zarobki takie byłby uzyskał, gdyby mu nie wy- rządzono szkody. Składają się one na utracony zysk. Osoba odpowiedzialna za wypadek ma obowiązek pokryć całą szkodę, a więc wyrównać zarówno stratę, jak i utracony zysk.
Wśród szkód majątkowych rozróżnia się szkody na mieniu i szkody na osobie. Do pierwszej kategorii należą szkody wyrządzone na majątku, bez związku z osobą poszkodowanego (np. zniszczenie rzeczy), natomiast do drugiej - szkody o charakterze majątkowym, które są następstwem uszkodze- nia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia, a więc mają związek z osobą, na
(…)
… się szkody na mieniu i szkody na osobie. Do pierwszej kategorii należą szkody wyrządzone na majątku, bez związku z osobą poszkodowanego (np. zniszczenie rzeczy), natomiast do drugiej - szkody o charakterze majątkowym, które są następstwem uszkodze- nia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia, a więc mają związek z osobą, na przykład koszty leczenia i lepszego odżywiania, utracone wskutek choroby zarobki…
… z uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia, na przykład kosztów leczenia, utraconych zarobków, kosztów opieki w domu, a ponadto rentę związaną z utratą zdolności do pracy zarobkowej.
Odrębnym zagadnieniem jest odpowiedzialność za tzw. szkodę niemająt- kową, którą przepisy kodeksu cywilnego nazywają pieniężnym zadość- uczynieniem za krzywdę (art. 445 k.c.)61. W odróżnieniu od szkody majątkowej…
…, ubezpieczenie od następstw nieszczę- śliwych wypadków, odpowiedzialności cywilnej, pożaru itd.). Najczęściej jed- nak podstawę odpowiedzialności za szkodę stanowi ustawa, która łączy obowiązek naprawienia szkody z rozmaitymi zdarzeniami, a przede wszystkim z czynami niedozwolonymi (odpowiedzialność deliktowa - art. 415 i nasL k.c.) i z niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem umów (odpowiedzialność…
…, ubezpieczenie od następstw nieszczę- śliwych wypadków, odpowiedzialności cywilnej, pożaru itd.). Najczęściej jed- nak podstawę odpowiedzialności za szkodę stanowi ustawa, która łączy obowiązek naprawienia szkody z rozmaitymi zdarzeniami, a przede wszystkim z czynami niedozwolonymi (odpowiedzialność deliktowa - art. 415 i nasL k.c.) i z niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem umów (odpowiedzialność…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)