Pojęcie lewicy, prawicy, centrum. Geneza, istota, nurty.
Prawica - zwyczajowe określenie sił politycznych, które charakteryzuje szacunek dla tradycji, autorytetów, religii, istniejącej hierarchii społecznej oraz wstrzemięźliwość przy dokonywaniu zmian w systemie społeczno-gospodarczym i politycznym. Poglądy prawicowe są przeciwstawiane lewicowym.
Do prawicy zalicza się: środowiska o poglądach konserwatywnych, konserwatywno-liberalnych (reprezentujące najczęściej liberalizm gospodarczy - a nie społeczny), chrześcijańsko-
demokratycznych, monarchistycznych i narodowych (nacjonalistycznych). W szerszym znaczeniu do prawicy zalicza się również środowiska skrajnie prawicowe (o poglądach np. faszystowskich, neoliberalnych, rasistowskich, szowinistycznych) oraz środowiska centroprawicowe (które bywają również zaliczane do centrum sceny politycznej). Ideologia prawicowa odwołuje się niekiedy do przed politycznych zasad porządku „wyższego”, których wspólnym mianownikiem jest przeciwstawianie się doktrynom i ruchom lewicowym, zwłaszcza rewolucyjnym, klasowym, egalitarystycznym i laicystycznym, jak jakobinizm, socjalizm czy komunizm.
Współcześnie podział na prawicę i lewicę często nie bywa jednoznaczny. Do partii prawicowych bywają zaliczane te, które mają pewne lewicowe elementy, podobnie jak i do lewicowych zalicza się te, które mają elementy prawicowe. Ze względu na trudności w jednoznacznej klasyfikacji współcześnie istniejących partii tradycyjny podział na lewicę i prawicę jest zastępowany alternatywnym podziałem dwuosiowym, gdzie jedna oś przedstawia kwestie ekonomiczne, druga zaś społeczne.
Termin wywodzi się z okresu rewolucji francuskiej (1789), kiedy to w Zgromadzeniu Narodowym przedstawiciele szlachty, arystokracja i duchowieństwo zasiadali po prawej stronie sali, zaś po lewej politycy żądający przemian społecznych i politycznych (lewica).
Określenie prawica przez cały XIX w. było kojarzone z ugrupowaniami zachowawczymi, walczącymi o utrzymanie feudalnych przywilejów stanowych, zwalczającymi postępowe ruchy społeczne.
Lewica - określa różne partie polityczne, w zależności od podziału sceny politycznej w danym kraju. Zwyczajowo określenie to stosuje się do sił politycznych dążących do zmian polityczno-ustrojowych, społecznych i gospodarczych, przeciwstawiających się tzw. tradycyjnemu porządkowi społecznemu, przeciwne prawicy. Głównym założeniem lewicy jest dążenie do wolności, równości i sprawiedliwości społecznej.
Określenie lewica pochodzi z okresu rewolucji francuskiej, kiedy we francuskich Stanach Generalnych deputowani stanu trzeciego zasiadali po lewej stronie od prowadzącego (reprezentanci arystokracji i duchowieństwa
(…)
… się też koalicje rządowe partii centrowych i lewicowych.
Centroprawica - w demokracjach parlamentarnych koalicja utworzona przez partie centrum oraz prawicy, zmierzająca do realizacji wspólnych celów, np. powołania wspólnego rządu albo wspólnej akcji w parlamencie. Przykładem jest ukraińska koalicja Nasza Ukraina-Ludowa Samoobrona.
Mianem centroprawicowych określane są również partie, które ze względu na program…
… to tworzenie się parlamentów i demokratyzacja ustrojów europejskich, co oznaczało wzrost poparcia dla lewicy (na przykład w krajach skandynawskich: norweska lewica, duńska lewica).
Wraz z monopolizacją gospodarki kapitalistycznej i alienacją pracy, narodziła się myśl socjalistyczna (początkowo w krajach najbardziej rozwiniętych: Francja (Henri de Saint-Simon, Charles Fourier) i Anglia (Robert Owen). Karol Marks i Fryderyk Engels, rozwinęli zalążki myśli socjalistycznej, dążącego do zmiany systemu społecznego oraz gospodarczego i utworzenia socjalizmu. Wraz ze wzrostem klasy robotniczej i jej świadomości społecznej partie marksistowskie wchodziły do parlamentów ówczesnej Europy, czym kwestionowały tradycyjny podział na lewicę i prawicę.
Tymczasem liberalni radykałowie przesunęli się na bardziej centrowe…
… centroprawicowych stanowią te, które ze względu na wewnętrzne podziały frakcyjne (np. w kwestiach społecznych na linii konserwatyści-liberałowie) trudno jednoznacznie sklasyfikować jako centrowe lub prawicowe. Przykładami mogą być: polskie partie Platforma Obywatelska i Prawo i Sprawiedliwość oraz Polska Jest Najważniejsza, czeskaObywatelska Partia Demokratyczna, brytyjska Partia Konserwatywna czy też francuska…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)