ARCHE* - prazasada; jedno z najdawniejszych i najistotniejszych pojęć filozoficznych, oznaczające element, grupę elementów, zjawisko, które znajduje się zarazem u początków i u podłoża pewnej wybranej sfery rzeczywistości albo wszystkiego, co jest; wg Talesa: woda; jest niezbędna do istnienia życia, zawiera się we wszystkim co żywe, wysysa z tego co martwe, nieustannie się zmienia; wg Anaksymandra: apeiron; jest odwieczny i ostateczny, z niego powstaje wszystko na zasadzie przeciwieństw; wg Anaksymenesa: powietrze; jest wszechobecne, wiąże rzeczy ze sobą, byt żył dopóty, dopóki oddychał, gdy nie oddychał, nie żył; wg Heraklita: ogień; żyje śmiercią tego, co spala, jest symbolem wiecznej zmienności, konfliktu i harmonii; zasada powszechnej zmienności „panta rhei”; wszystko się porusza i przekształca; wg Ksenofanesa: ziemia; wszystko z niej powstaje i w nią się obraca; byty ziemskie są naczelną zasadą kosmosu i całej rzeczywistości; wg Empedoklesa: żywioły; wg Anaksagorasa: nasiona/zarodki (homoiomerie); wg Demokryta: atomy; wg Pitagorasa: liczby; wg Arystotelesa: woda, ogień, ziemia, powietrze i eter. ARETE* - (z gr. - zaleta, doskonałość, cnota moralna) sprawność, dzielność etyczna, doskonałość w jakiejś dziedzinie aktywności zarówno fizycznej, jak i duchowej; według Platona: w „Państwie” wyjaśnia, że każda rzecz ma specyficzne dla siebie działanie, które może spełniać (lepiej niż wszystkie inne rzeczy), np. dla noża jest nim cięcie, dla oka widzenie, dla ucha słyszenie; cnota jest tym, z powodu czego każda rzecz wypełnia w najlepszy sposób właściwe sobie działanie, np. cnotą noża jest to, że dobrze tnie; cnota człowieka jest więc przypadkiem szczególnym owej cnoty, którą mają wszystkie rzeczy. ATOMIZM - pogląd mówiący, że świat zbudowany jest z elementów prostych, tzw. atomów (Leukippos - w starożytności, Demokryt z Abwery - trochę później). ATRYBUT - nieodłączna, podstawowa cecha przedmiotu/zjawiska. BIOS THEORETIKOS - model życia teoretycznego; zmierza do bezinteresownego poznania rzeczywistości (jego przeciwieństwem jest bios praktikos). BŁĄD NATURALISTYCZNY - utożsamianie pojęcia etycznego z naturalnym; Moore opisał go w „Zasadach etyki”. CLINAMEN - nieprzewidziany, gwałtowny skręt atomów, bez konkretnego miejsca i czasu; zapewnia stworzeniom wolną wolę. (?) CYNIZM* - w moralności: postawa życiowa charakteryzująca się nieuznawaniem obowiązujących w danym środowisku praw i obyczajów, lekceważeniem przyjętych i uznawanych wartości i zasad; w filozofii: odrzucenie powszechnie obowiązujących norm i wartości jest warunkiem dobrego życia; bogactwo, sława i inne dążenia uniemożliwiają osiągnięcie cnoty i zniewalają człowieka, dlatego powinno się z nich zrezygnować; według Diogenesa i Kratesa: matematyka, fizyka, astronomia i wszelkie konstrukcje metafizyczne są zbędne; należy zminimalizować swoje potrzeby (żyć bez celów narzucanych przez społeczeństwo, bez potrzeby posiadania domu, bez wygód); wolność mówienia, nawet w sposób zjadliwy, wolność w działaniu aż do granic bezczelności; do wolności i cnoty prowadzą: ćwiczenie (prowadzenie takiego życia, które zahartuje człowiekowi ciało i duszę) oraz trud (który stanowi element przyzwyczajenia do panowania nad zmysłami, a w efekcie - do pogardzania nimi).
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)