→ Pojęcie skonceptualizowanego teoretycznie układu empirycznego; → Pojęcie skrzynki narzędziowej nauki ; → Modele teoretyczne w ujęciu a) P. Achinsteina, b) R. Wójcickiego, c) model teoretyczny jako eksplanans wyjaśniania nomologiczno-dedukcyjnego; → Funkcje modeli teoretycznych w nauce. Na bazie teorii tworzy się model. /wyobrażenie o modelowaniu rzeczywistych przedmiotów → złudzenie. Budowa modelu /próba reprezentacji dziedziny przedmiotowej/ = trzeba najpierw ustalić co chcemy badać i jakie właściwości chcemy analizować/; Gdy ustala się charakterystykę przedmiotu badanego, to przedmiot badany się konstytuuje /w fizyce np. układy empiryczne konceptualizuje się na gruncie konkretnej teorii, modelowanie układu mechanicznego przy nierelatywistycznej charakterystyce tego układu - konceptualizacja na gruncie nierelatywistycznej mechaniki/. Pojęcie skonceptualizowanego teoretycznie układu empirycznego /R. Wójcicki/:
Układ empiryczny nie jest dany bezpośrednio lecz zawsze poddany jest konceptualizacji, któ¶a posiada charakter teoretyczny. Konceptualizacja teoretyczna przedmiotu badań polega na określeniu zbioru X /zb. Punktów pomiarowych zwany zakresem układu empirycznego/ oraz zbioru parametrów {P1, P2, …, Pn} charakteryzujących zbiór X, które nazywamy zmiennymi Uem = (X; P1, P2, …, Pn).
/wybór parametrów za pomocą, których opisuje się układ badany, tworzenie modelu układu → wielkości, które będziemy mierzyli gdy układ ma charakter ilościowy/.
Układ empiryczny, którego parametry zmieniają się w czasie ma postać:
Uemt = (X, T; P1, P2, …, Pn),
gdzie T jest przedziałem liczb rzeczywistych.
Parametry /zmienne/ dzielimy na jakościowe i ilościowe. Zmienne jakościowe reprezentują bądź określone własności obiektów zbioru X /relacje jednoczłonowe/ bądź relacje wieloczłonowe opisane na zbiorze X.
R(a1, …, an) /niezależne od czasu/;
R(a1, …, an, t) /zależne od czasu/.
Parametry ilościowe - funkcja F jest funkcją n-argumentową opisaną na zbiorze X i czerpiącą wartości ze zbioru liczb rzeczywistych.
F (a1, …, an) = x /niezależna od czasu/;
F (a1, …, an, t) = x /zależna od czasu/;
Układ empiryczny jest skonceptualizowany na gruncie teorii T jeśli parametry ilościowe i jakościowe, za pomocą których dokonaliśmy konceptualizacji pochodzą ze słownika teorii T.
Układ dzielimy na jakościowe i ilościowe.
→ Jeśli choć jedna zmienna jest ilościowa, to układ jest ilościowy. → Jeśli wszystkie zmienne są jakościowe, to układ jest jakościowy.
(…)
… niż w teoriach naukowych /Cartwright, 1995r, str. 138/. Autorka uważa, że powyżej wymienione jednostki rozumienia nie powinny być rozpatrywane jako elementy twierdzeń.
Narzędzia znajdująće się w tej skrzynce umożliwiają interweniowanie, manipulowanie i zmianę naturalnego porządku w przyrodzie. Umożliwiają więc eksperymentowanie.
Model teoretyczny w ujęciu Achinsteina:
Model teoretyczny jest zbiorem założeń…
…. w chemii, zakłada się kilka różnych teorie/. Modele teoretyczne mogą /powinny/ ukazywać podobieństwo między modelowanym układem empirycznym a innymi układami empirycznymi. /funkcja okresowa oscylatora harmonicznego: ta sama funkcja opisująca jeden aspekt modelu, opisuje również inne podobne układy empiryczne/. /model nie musi spełniać wszystkich warunków/.
Model teoretyczny w ujęciu Wójcickiego:
MT = <UE…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)