SZLACHTA - najszersze prawa, mogli sięgać po pełnię władzy politycznej, stan zamknięty; warunki bycia szlachcicem: urodzenie w rodzinie szlacheckiej, po 1505 tylko ojciec musiał być szlachcicem, nobilitacja - podniesienie do stanu szlacheckiego, dokonywał go król w zamian za pomoc finansową, umarzanie długów królewskich, mogły to być osoby spoza rodzin szlacheckich,
nagana szlachecka - zarzut szlachcica, że ktoś nosi bezprawnie tytuł szlachecki,
wymóg oczyszczenia - zeznania świadków (często nielegalne przekupstwo świadków doprowadzało do przedostania się do stanu bogatych mieszczan)
dobra rycerskie - w XIV w. przyjęto FIKCJĘ PRAWNĄ, że wszystkie dobra szlacheckie objęte są immunitetem sądowym
równość w stanie szlacheckim - magnaci posiadali jednak dominującą pozycję, poza tym istniały wyjątki:
szlachta zagrodowa (zaściankowa) - osobiście uprawiała swoją ziemię, liczna na Mazowszu
szlachta nieosiadła (gołota) - dzierżawił dobra ziemskie (traktowany jak właściciel), brak obowiązku stawienia się na pospolite ruszenie; nie mogła piastować urzędów; podległa sądom grodzkim, nie ziemskim; PRZYWILEJE SZLACHECKIE (generalne):
- buda 1355 - nie pobiera się nadzwyczajnych podatków; wynagrodzenie szlachcie strat poniesionych w czasie wypraw wojennych; potwierdzenie poprzednich praw
- koszycki 1374 - zwolnienie z większości podatków, urzędy dla szlachty, król nie może zarząd. podatku bez zgody szlachty; wykupywanie przez władcę szlachcica, który popadł w niewolę; potwierdzenie poprzednich praw
- czerwiński 1422 - nietykalność majątkowa, szlachcic odpowiada przed sądem tylko w oparciu o prawo pisane; niepołączalność urzędu ziemskiego i starosty
- jedlneński 1430-33 - nietykalność osobista, nie można pozbawić nikogo wolności bez wyroku sądowego
- cerkwicko-nieszawski 1454 - królowi potrzebna jest aprobata sejmików szlacheckich (zebrania ogółu szlachty na danym terytorium) do zwołania pospolitego ruszenia, podatków, nowego prawa; ograniczono prawa chłopów, mieszczan, Żydów
DUCHOWIEŃSTWO - stan powstał najwcześniej i jest najstarszy, stan otwarty - wystarczało powołanie, w XIII w. otrzymał prawo do rozpoznawania swoich sporów wg prawa kanonicznego i został wykształcony w pełni, elita duchowieństwa miała dużo do powiedzenia w państwie, panowało zróżnicowanie majątkowe
MIESZCZANIE - stan powstały w wyniku lokacji miast na prawie niemieckim w oparciu o dokumenty lokacyjne, miasta dostawały uprawnienia ekonomiczne i rywalizowały wobec monarchy o przywileje ekonomiczne (dlatego stan był zróżnicowany), był to stan otwarty - za przyjęcie się płaciło, albo wystarczyło kupić jakąś nieruchomość, wypchnięty z udziału w życiu politycznym
(…)
… rady miejskiej, udział w podejmowaniu uchwał
wilkierze - wydawane przez rady (czasem przy udziale ławy lub pospólstwa)
normowały sprawy targowe, bezpieczeństwa, porządku, czasem pr. cywilnego i karnego
w miastach królewskich - wymagana aprobata króla
dodatkowo wzmacniały pozycję mistrzów w cechach
tzw. wilkierze przeciw zbytkowi - zakazy luksusowego prowadzenia się - w celu zapewnienia środków…
…
utrzymano prawo składu i przymus drogowy - co raz więcej miast otrzymywało ten przywilej
konfederacje miejskie - w celu ujednolicenia polityki miast (sporadyczne)
wolność podatkowa - świadczenia określone w przywileju lokacyjnym, wszelkie dodatkowe wymagały zgody miast
załamanie rozwoju przywilejów - XV w., osłabienie miast na rzecz szlachty
przyczyna: brak współdziałania miast w walce o przywileje…
… ekonomiczne i rywalizowały wobec monarchy o przywileje ekonomiczne (dlatego stan był zróżnicowany), był to stan otwarty - za przyjęcie się płaciło, albo wystarczyło kupić jakąś nieruchomość, wypchnięty z udziału w życiu politycznym
wciąż dominowali Niemcy (w patrycjacie)
korzystanie z prawa miejskiego - wymagało obywatelstwa (każde miasto stanowiło autonomię dla siebie)
pochodzenie z prawego łoża
religia…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)