Petitio principii i circulus in probando Oprócz błędu materialnego przesłankom może się przytrafić błąd, który poznaliśmy pod łacińską nazwą petitio principii , a który polega na tym, że przesłanki nie są dostatecznie uzasadnione. Odmianą tego błędu, która zdarza się zwłaszcza w wnioskowaniach entymematycznych, jest błąd błędnego koła w dowodzeniu, wymieniany zwykle pod swoją łacińską nazwą circulus in probando. Mamy z nim do czynienia najczęściej wtedy, gdy jedna z przesłanek rozumowania albo wprost głosi tezę, która występuje jako wniosek tego rozumowania, albo do niej się odwołuje jako swego uzasadnienia. Oba wypadki są oczywiście w rozumowaniu niedopuszczalne. Jak pamiętamy, jest to analogiczny błąd do circulus in definiendo , czyli błędnego koła w definicji. Błąd wynikający z posługiwania się nazwami niewyraźnymi Błąd wynikający z posługiwania się nazwami niewyraźnymi pojawia się, gdy w rozumowaniach używa się nazw o niewyraźnym znaczeniu, takich jak „młodzieniec”, „młody”, „starzec”, „stary” itp. Wyrażenia niewyraźne powinno się zastępować nazwami wyraźnymi, jeśli jest to możliwe, a gdy nie jest to możliwe, należy ustalić lub uregulować znaczenie niewyraźnych terminów za pomocą definicji projektujących. Naszym wnioskowaniom zagrażają jeszcze inne, nie mniej uciążliwe od powyższych, błędy. Wymienimy je i pokrótce przedstawimy. Błąd podziału (łac.: fallacia a sensu composito ad sensum divisum )
Błąd podziału pojawia się wtedy, gdy z przesłanki stwierdzającej coś, co jest prawdziwe dla całości danego zbioru, wyciąga się wniosek, że to samo musi być prawdziwe dla każdego pojedynczego elementu tego zbioru. Taki błąd popełnia się np. wtedy, gdy z faktu, że jakaś drużyna bokserska zdobyła drużynowy tytuł mistrzów świata, wyprowadza się wniosek, że każdy z tych bokserów jest również indywidualnym mistrzem świata.
Błąd kompozycji (łac.: fallacia a sensu diviso ad sensum compositum )
Jest to błąd odwrotny do poprzedniego i polega na tym, że z tego, iż jakiś pojedynczy element danego zbioru posiada określoną cechę, wnioskuje się, iż cały ten zbiór również tę cechę musi posiadać. Popełnia ten błąd np. ktoś, kto na tej podstawie, że jakiś jeden poznany przezeń Amerykanin jest Indianinem, wnioskuje, iż wszyscy Amerykanie są Indianami. Błąd ignoratio elenchi (nieznajomość dowodzonej tezy) Błąd ignoratio elenchi pojawia wtedy, gdy wnioskowanie, którego zadaniem jest dowiedzenie określonej tezy, zamiast niej dowodzi czegoś zupełnie innego, co dla dowodzonej tezy jest zupełnie nieistotne. Dlatego niekiedy ten błąd nazywany jest błędem „nieistotnego wniosku” (lub po prostu „nieistotnym wnioskiem”).
(…)
…. łapówkę, sądzi, że wszyscy urzędnicy biorą łapówki. Jest to błąd podobny do wcześniej przedstawionego błędu złożenia.
Błąd przypadkowości Błąd przypadkowości (albo przypadłości) popełniany jest wówczas, gdy jakąś przypadkową i akcydentalną cechę jakiegoś przedmiotu uznaje się za jego własność istotną, i odwrotnie - gdy cechę istotną uważa się za przypadłościową.
Błąd zmiany rodzaju
Błąd zmiany rodzaju…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)