To tylko jedna z 2 stron tej notatki. Zaloguj się aby zobaczyć ten dokument.
Zobacz
całą notatkę
Periodyzacja dziejów języka polskiego (kryteria wewnątrz- i zewnątrzjęzykowe)
1. Według Stanisława Urbańczyka:
Podział na okres przedpolski (do X wieku) i polski (doba staropolska)
1) Kryterium wewnątrzjęzykowe - czy stało się coś istotnego dla języka? Wyodrębnianie się odmian języka, funkcje języka. Polszczyzna zaczęła się rozwijać osobno od innych języków słowiańskich, pojawia się pierwsze zjawisko językowe, które dotyczy wyłącznie języka polskiego (przegłos polski).
2) Kryterium zewnątrzjęzykowe - w jaki sposób warunki sprawiły, że otworzyła się nowe epoka dla języka? Przyjęcie chrześcijaństwa, wzmocnienie państwowości, procesy centralizacji państwa.
Przełom XV i XVI wieku - podział na dobę staropolską i dobę nowopolską. W dobie staropolskiej wzmocniła się tendencja do miękkości; ostatnim procesem był zanik iloczasu.
Początek XVIII wieku - kryterium zewnątrzjęzykowe - nowe prądy umysłowe.
Cezura czasu powojennego.
Cezura roku 1989 - niektórzy od tego momentu liczą polszczyznę współczesną; językowo zaznaczyła się na poziomie słownictwa. 2. Stanisław Urbańczyk Periodyzacja dziejów polskiego języka literackiego
Język polskie należy do grupy starszych języków słowiańskich, podobnie czeski i rosyjski. Autor dokonuje porównania tych trzech języków, ich historii. Omawia kryteria podziału czterech innych badaczy: Jefimowa, Gorszkowa, Havranka i Klemensiewicza. Jefimow: periodyzacja historii narodu i historii literatury; nowatorstwo w dziedzinie literatury odbija się w języku literackim, a rozwój literatury zależny jest od dziejów narodu i rozwoju myśli społecznej. Gorszkow: okresy języka = okresy narodu, nadrzędność faktów historycznych; uwzględnia język etniczny w odłączeniu od literackiego. Havranek: ważna funkcja języka literackiego w poszczególnych okresach, zasięg społeczny i geograficzny, ale najważniejsze są dwa pierwsze. Klemensiewicz: chce uwzględnić przełom w języku i w życiu społeczeństwa - cezury epok powinny być tego wypadkową; „Historia języka nie jest historią ustroju gramatycznego czy słownictwa w oderwaniu od dziejów ich twórcy i nosiciela”. Wszędzie kryteria podziału są spoza języka. Urbańczyk: konsekwencje wynikające z zastosowania różnych kryteriów podziału: 1) zmiany systemu gramatycznego, 2) zmiany w składzie języka etnicznego, 3) zmiany w zasięgu języka literackiego, 4) zmiany w funkcjach języka literackiego. Cezury: ok. 900r. - początek rozwoju osobnego języka polskiego, ok. 1150r. - ostateczne wewnętrzne sformowanie się systemu spółgłoskowego; ok. 1500r. - zatrata iloczasu, a w składni wpływ łaciny humanistycznej; ok. 1750r. - rozpoczęcie nowego porządku norm literackich. Dwa momenty przełomowe: początek XVI w. - drukarnie, i połowa XVIII w. - rozwój Warszawy. Połowa XVII w. to cezura podrzędna - przejściowe kurczenie się zasięgu języka literackiego. Stosunek polskiego i innych języków: wejście łaciny w życie szlachty od II poł. XV w. i załamanie się jej roli w poł. XVIII w. Cezura drugorzędna to I poł. XVII w. - przewaga łaciny nad polskim. Rozwój stylów literackich: zaczynają się formować w XV w., poł. XVI w. - zmiana środków artystycznych; XVII-XVIII w. - zubożenie środków, a od połowy XVIII w. - rozwój. Losy języka etnicznego: dwa okresy przełomowe - powstanie polskiego mieszczaństwa (XV/XVI w.) i jego odżycie w poł. XVIII w. Powstanie dialektów socjalnych.
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)