Partykularyzm prawny, Próby kodyfikacyjne czasów stanisławowskich

PARTYKULARYZM PRAWNY W EUROPIE FEUDALNEJ jedna z cech prawa feudalnego (obok przewagi prawa zwyczajowego, zasady osobowości prawa, występowania praw stanowych i szczególnych partykularyzm geograficzny - rozbicie prawa na szereg lokalnych praw zwyczajowych o mniejszym lub większym znaczeniu (kilka lub nawet kilkaset)
jedynie Anglia uniknęła rozbicia prawa (system common law jako prawo pospolite)
przyczyny:
dominacja prawa zwyczajowego
sytuacja polityczna - tendencje odśrodkowe, polityczne i gospodarcze rozbicie państwa
brak spisów prawa (kodyfikacji)
ujednolicanie prawa w miarę wzrostu znaczenia aparatu państwowego, utrzymał się jednak nawet do czasów nowożytnych (Francja, Niemcy) partykularyzm stanowy prawa stanowe i szczególne (tak jakby partykularyzm dwojakiego rodzaju: geograficzny i stanowy)
w miarę rozwoju stanów w państwie prawo przybierało charakter stanowy - każdy stan rządził się swoim własnym, odrębnym prawem
szlachta - prawo ziemskie
mieszczanie - prawo miejskie
poddańcza ludność chłopska - prawo wiejskie
duchowni - prawo kanoniczne
podziały stanowe pokrywały się nieraz z partykularyzmem geograficznym - nie można więc ściśle oddzielać „stanowości” prawa od „partykularyzmu” prawa
prawa szczególne - prawa normujące swoiste stosunki zależności między ludźmi, np. prawo lenne, prawo służebne
a także takie, które normowały pewne dziedziny życia gospodarczego, np. prawo górnicze, morskie, handlowe i wekslowe
PRÓBY KODYFIKACYJNE CZASÓW STANISŁAWOWSKICH ożywienie się nauki prawa - reorganizacja akademii w Krakowie i Wilnie (związana z pracami KEN)
działalność naukowa profesora wileńskiego Hieronima Stroynowskiego
pierwsza katedra prawa krajowego - prof. Józef Januszewicz
rozwój badań nad prawem polskim
Prawo cywilne narodu polskiego, Teodor Ostrowski - prawo sądowe mieszkańców kraju; dot. więc w większym stopniu prawa karnego
wiele uwagi poświęcano prawu karnemu
tłumaczenie dzieł Monteskiusza, Beccarii
postulaty idei oświecenia i humanitaryzmu: Sebastian Czochron, Józef Szymanowski, Hugo Kołłątaj, Tomasz Kuźmirski, Teodor Ostrowski (silny wpływ Beccarii, Monteskiusza, Filangieriego)
Tomasz Kuźmirski - „Uwagi nad procesem” - sprzeciw wobec kary śmierci, postulat kary równej dla wszystkich przestępców bez względu na stanowisko społeczne
kwestia reformy prawa i jego kodyfikacji - postulaty nie szły zbyt daleko (nie występowano przeciw monopolom szlachty), ale: krytyka przestarzałego systemu prawa, pieniactwa w sądach, niesprawiedliwych praw
postulowano oparcie prawa pozytywnego (obowiązującego) na prawie natury z uwzględnieniem odrębności prawa polskiego (Antoni Trębicki)
... zobacz całą notatkę