Adam Mickiewicz - Pan Tadeusz Wstęp Stanisław Pigoń I. Droga do epopei
Autor wstępu pisze jak dziwnym tworem dla współczesnych Mickiewiczowi był Pan Tadeusz . Dzieło rożni się od wcześniej powstałych Dziadów cz. III , czy też pieśni pielgrzymstwa polskiego i sonetów mickiewiczowskich. Jednak w tym okresie głód epopei zaspokajały jedynie powstające właśnie w tym czasie tłumaczenia Iliady i Eneidy , co ludziom nie wystarczało. Trzeba było przenieść ten gatunek na grunt polski. Autor zaznacza, ze za długo byłoby tłumaczyć dlaczego tak właśnie tęskniono do epopei, zaznacza jedynie, ze głód tego gatunku był faktem. Zaznacza też, ze dużą rolę w powstawaniu epopei odniosła „chęć psychicznego odprostowania się i podźwignięcia spod rumowisk haniebnie i tragicznie zwalonej państwowości.” W atmosferze tego niedosytu epickiego dorastał Mickiewicz. Co miało wpływ na powstanie Pana Tadeusza ? Przede wszystkim stosunek Mickiewicza do ziemi rodzinnej i do ojczyzny w ogóle, jego szczególny patriotyzm. Obecnie odchodzi się od epiki w stronę liryki. Dzieje się tak dlatego, ze ludzie nie mają już kontaktu z przyrodą, naturą, co sprawia, że człowiek „traci zdolność zdziwienia przejmującego do głębi, przenikającego całą istotę.” poeta-epik musi skojarzyć w sobie duszę mędrca z oczyma i temperamentem dziecka. W tym znaczeniu można o nim mówić, jak o człowieku pierwotnym. Takim właśnie pierwotnym człowiekiem był Mickiewicz. Na ojczyznę patrzył oczyma dziecka. Często nawet pisząc o ojczyźnie sięga do związków rodzinnych:
Patrzę na ojczyznę biedną
Jak syn na ojca wplecionego w koło;
Czuję całego cierpienia narodu
Jak matka czuje w łonie bole swego płodu
Jego stosunek do ojczyzny można porównać do stosunku wrażliwego dziecka do nieszczęśliwych rodziców. Skąd u Mickiewicza taka miłość do ziemi ojczystej? Wychowywał się w Nowogródku - miasteczko, jednak tak małe, ze raczej przypominało wieś. Mickiewicz wychował się blisko natury, przyrody. Sielskość w jego utworach, opis ziemi, to głównie opisy ziemi jego lat dziecinnych. Dodatkowo ten rdzenny patriotyzm podsyciła w nim poniewolna tułaczka, rozłączenie z krajem. Dlatego też jeden z dominujących motywów jego poetyckiej twórczości stanowi liryzm żalu. Kraj lat dziecinnych! On zawsze zostanie
Święty i czysty jak pierwsze kochanie
Nie zaburzony błędów przypomnieniem
Nie podkopany nadziei złudzeniem
Ani zmieniony wypadków strumieniem
Należy też wspomnieć, ze Pan Tadeusz nie powstałby, gdyby nie zjawiskowa pamięć plastyczna poety. Mickiewicz pamiętał wszystko, koloryt rodzinnych stron, grę światłocienia, szczegóły ukształtowania terenu, strojów, tematów rozmów zaściankowych. Pamiętał o obyczajach i szczegółach krajobrazu rodzinnych stron. Nie tylko koloryt w dziele Mickiewicza zachwyca, ale także melodyjność. Filareci uznawali, ze należy wiedzieć jak najwięcej o kraju rodzinnym, zarówno pod względem materialnym jaki i duchowym, obyczajowym. Mickiewicza interesowało także w szczególny sposób wszystko to, co związane było bezpośrednio z zanikającą już epoką niepodległości.
(…)
…. Znaczenie ma treść psychiczna i dzieje duszy Jacka. Nie można jednak zaprzeczyć, że powieść jest zbliżona do dzieł Waltera Scotta. Sam Mickiewicz wspominał o tym w swojej korespondencji. Nie ma tutaj natomiast żadnych związków z Byronem - w Panu Tadeuszu nie ma miejsca na indywidualizm, dumne osamotnienie. Widzimy tutaj uwielbienie zbiorowości. VII. Centrum polszczyzny
Akcja poematu dotyczącego centralnej…
… się uczucia miłości romantycznej w I części Dziadów (ostatecznie nie sformułowanej). III. Rozrost wątku dawności
Mickiewicz tłumacząc Witwickiemu rolę Telimeny zaznaczył, ze postać ta potrzebna mu była do ukazania kontrastu. Stanowi ona kontrast nie tylko w stosunku do Zosi. Telimena ukazana została jako „dama modna”, entuzjastka cudzoziemszczyzny. Jest wiec kontrastem dla dworu soplicowskiego…
… ustrój Rzeczypospolitej, uważał, że wiąże się on z poszanowaniem dla ojczyzny. Nie mógł więc biernie patrzeć na dokonujące się przemiany i dlatego pisał o tym w Panu Tadeuszu. Dodatkowo należy pamiętać, ze ziemia nowogródzka, na której wychował się Mickiewicz, leżała na uboczu, była więc rezerwatem kultury staroświeckiej i dawności. IV. Dawność osądzona
Ale Mickiewicz nie jest piewcą tylko tego świata…
…, nie jest Mickiewicz piewcą dawności. Jest piewcą życia, które się już skończyło i które może się odrodzić. Skąd jednak Mickiewicz wziął optymistyczna teorię, że minęły już czasy buty i samochwalstwa narodu polskiego? To zaobserwujemy na postaci ks. Robaka. Dla przedstawienia drogi odrodzenia ks. Robaka zaczerpnął poeta sporo szczegółów nasuniętych mu przez życie emigracyjne i koleje doznań pokolenia polistopadowego…
… Sybir. Ten pesymizm był tak różny od dopiero co wzbudzonego w Panu Tadeuszu optymizmu, dlatego też bardzo szybko Mickiewicz przygotował tekst do druku, by go uprzystępnić emigracji. XII. Uroki kształtu poetyckiego
Sekret piękna Pana Tadeusza leży w ustawicznym odsłanianiu uroków zwyczajności, w urzekającym czarze prostoty. Każda zwyczajną rzecz poeta ukazuje w blasku nowości, ze strony niespodziewanej…
… dla trzynastozgłoskowca średniówkę po 7 sylabie (7 + 6). Forma nie była dla Mickiewicza najważniejsza i dlatego jest ona prosta, co nie oznacza, że tą część poematu autor zaniedbał. Można tu mówić o wzniosłości prostoty. Pan Tadeusz został tak napisany, by być łatwiejszym do zrozumienia dla ludu. W formie dzieło przypomina pieśń wieśniaczki, prosta i łatwą do zapamiętania, przekazywaną z pokolenia na pokolenie. XIII…
… od rana wszyscy zjeżdżają się na polowanie. Rozpoczyna się pogoń za zającem, która ma ostatecznie rozstrzygnąć spór o Kusego i Sokoła. W chwilę potem przy zamku pojawia się spóźniony Hrabia. Spotykając po drodze Gerwazego zostaje przez niego zagadnięty o sprawę sporu z Sędzią. Gerwazy od śmierci Stolnika Horeszki zdziwaczał. Nadal nosi rodową liberię, a od herbowych klejnotów nazywają go w okolicy…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)