Geneza „Pana Tadeusza” Badacze twórczości Mickiewicza zgodnie podkreślają, że Pan Tadeusz był niespodziewany rezultatem twórczej muzy poety. Początek lat trzydziestych XIX wieku był czasem niezwykle dla Mickiewicza trudnym. Przygnębienie po upadku powstania, żal i po części także wstyd z powodu tego, iż nie wziął on udziału w walkach, a do tego konieczność udania się na emigrację - wszystko to na pewno nie skłaniało do snucia takiej wizji ojczyzny, jaką ukazał nam w poemacie. Przy czym nie tylko pojawił się on nieoczekiwanie, ale równie nieoczekiwanie rozrastał się pod piórem poety. Jak bowiem wynika z zachowanej korespondencji autora, początkowo planował on napisać ok. pięciu ksiąg poematu. Stopniowo powiększała się ta liczba do ośmiu, aż wreszcie do jedenastu ksiąg, gdyż Księga XI zyskała w pierwotnym zamyśle podtytuł Pieśń ostatnia . Jak wiemy, ostatecznie skończyło się na dwunastu księgach wierszem oraz epilogu. Jeśli chodzi o czas powstania dzieła to możemy go datować na okres od 1831 r. do 13 lutego 1834r, gdyż datę tę zanotował z dokładnością sam autor. Proces powstawania dzieła można dość wiernie odtworzyć z relacji poety zawartych w listach do przyjaciół. Problem sprawia tylko określenie daty rozpoczęcia pracy nad poematem. Przyjmuje się, że pomysł mógł się zrodzić jeszcze w 1831 r., podczas pobytu w Wielkopolsce. Ogólnie, jak wyliczył S. Pigoń, „wyobraźnie poety zajęta była utworem przez jakieś piętnaście miesięcy, a praca nad nim, jeśli odliczymy przerwy, trwała około dziewięciu miesięcy” (S. Pigoń, Wstęp [w:] A. Mickiewicz, Pan Tadeusz , Kraków 1971, s. XVII). Mimo iż powstanie Pana Tadeusza było dość niespodziewane, można wskazać przynajmniej kilka źródeł inspiracji, które złożyły się na genezę dzieła. Stanisław Pigoń, wybitny mickiewiczolog i autor wstępu do wydania epopei w serii Biblioteka Narodowa, dzieli owe czynniki na zewnętrzne i wewnętrzne. Do tych pierwszych zalicza przede wszystkim atmosferę literacką epoki, w której przynajmniej od czasów oświecenia odczuwalny był „głód epopei”. Tłumaczenia dzieł zagranicznych, np. „Jerozolimy wyzwolonej” Tassa, nie tylko nie wystarczały, ale wręcz pogłębiały poczucie braku. Mickiewicz żywo ów brak odczuwał -przecież muza jego kształtowała się na gruncie klasycyzmu. Od najmłodszych lat żywo interesował się poezją opisową. Jako kolejny z czynników zewnętrznych można przywołać ożywienie się dyskusji na temat kwestii narodowych, co miało swoje odbicie w twórczości Mickiewicza z tamtego okresu. Powstają wtedy „Księgi narodu i pielgrzymstwa polskiego” (1832) oraz artykuły w „Pielgrzymie polskim”, traktujące o położeniu Polaków. Cały czas pracuje także poeta nad dalszymi częściami „Dziadów”. To swoiste ożywienie się tematyki narodowej pod piórem poety pozwala przejść do omówienia czynników wewnętrznych, składających się na genezę
(…)
…, a muzyka staje się tłem dla opowieści o przeszłej historii Polski. Jankiel w dźwiękach zamyka historię Konstytucji 3 Maja i Sejmu Czteroletniego, Targowicy, rzezi Pragi, powstanie legionów i marszu Dąbrowskiego do ojczyzny.
Motywy literackie w „Panu Tadeuszu”
© - artykuł chroniony prawem autorskim autor: Dorota Blednicka 1. motyw arkadii - taką wyidealizowaną krainą szczęśliwości, spokoju i ładu…
… Czteroletnim, kampanii napoleońskiej i dają szeroki obraz panującym wówczas obyczajom szlacheckim.
d) Poemat heroikomiczny - kontrast pomiędzy treścią „wysoką” a „niską” tak charakterystyczny dla tego rodzaju epickiego występuje w księdze VIII. e) Gawęda - stylizowane na opowieść ustną historie Wojskiego, z częstymi zwrotami do słuchaczy i swobodnym prowadzeniem wątków. f) Satyra - ośmieszająca krytyka…
… to przede wszystkim wiedza o obyczaju i etykiecie szlacheckiej, która nadal panuje w jego domu. Podobnym strażnikiem dawnej tradycji jest Podkomorzy, stojący w hierarchii szlacheckiej nieco wyżej niż Sędzia, cieszący się poważaniem ogółu szlachty. Zagorzałym patriotą był również Stolnik. O nim można powiedzieć, że zmieniał słowo w czyn. Był zwolennikiem Sejmu Czteroletniego i Konstytucji. Przygotowywał powstanie na Litwie…
… różnica. Narodowy charakter eposu zasadza się na podejmowanej tematyce, a zwłaszcza rozwijaniu wątku dawności i portretowaniu szlachty. Zaś jego drugie określenie, tzn. romantyczny, odnosi się do cech charakterystycznych dla poetyki tej epoki i, w sposób oczywisty do daty powstania. Najbardziej znamionujące cechy romantyczne to wystąpienie takiego wzorca bohatera ( Ks. Robak) i czerpanie opowieści…
… w muzycznych scenach. Gra rogu zostaje dodatkowo wzmocniona echem. Słychać w niej odgłosy zwierząt, strzelanie, głosy myśliwych, a wszystko to zamknięte zostaje w dźwiękach. Drugim koncertem jest koncert żab, który zachwyca swą naturalnością Hrabiego. Porównuje go do „harf eolskich”. Trzeci koncert to koncert Jankiela na cymbałach, opisany w ostatniej księdze. Opiewa on historyczne wydarzenia z okresu Sejmu…
…, wyrażająca szlachecki sprzeciw wobec nowinek ze świata i kosmopolityzmu niektórych jej przedstawicieli. W Panu Tadeuszu mamy do czynienia z satyrycznie potraktowanymi poglądami Hrabiego, jego angielskim sposobem bycia oraz francuszczyzną, której sekunduje Telimena. g) Powieść poetycka - luźno i fragmentarycznie przedstawiona historia Jacka Soplicy, nacechowana dramatyzmem i subiektywnymi emocjami postaci. h…
…. Wychwalają jej zalety i niejaką wyższość nad rodzimą tradycją. Taki kosmopolityzm prezentuje w utworze Hrabia, który nosi się z angielska i swoją służbę nazywa „dżokejami” oraz Telimena, zachwycona salonowym życiem Petersburga i modą francuską. Szlachta w Panu Tadeuszu ukazana jest w sposób idylliczny. Jej życie na dworze, tradycja i obyczaje stają się esencją polskości. Soplicowo urasta do roli zamkniętego…
… kobiety, którym mężczyźni, siedzący obok, usługiwali i podawali posiłki oraz dbali, by zawsze miały napój. Mężczyźni zazwyczaj zażywali po posiłkach tabaki, a wspólne kichanie i częstowanie się wyrażało szlachecki szacunek. Jedynie przy śniadaniu rezygnowano z zasiadania przy stołach. W Soplicowie szanuje się przybyszów, którzy doświadczają staropolskiej gościnności. Brama do dworu zawsze stoi otwarta…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)