To tylko jedna z 4 stron tej notatki. Zaloguj się aby zobaczyć ten dokument.
Zobacz
całą notatkę
Paleniska i piece- rozwój urządzeń.
Ogniska otwarte
Najstarszą i najbardziej prymitywną formą urządzenia służącego do gotowania jest otwarte ognisko. Na terenie Polski występowały ogniska owalne lub prostokątne otoczone kamieniami. Najwcześniejsze ogniska sytuowano po środku, co było najkorzystniejsze ze względów bezpieczeństwa i równomiernego rozchodzenia się ciepła (takie umiejscowienie palenisk występuje np. w Biskupinie). We wczesnym średniowieczu widoczne są tendencje do przesuwania ognisk pod zewnętrzną ścianę szczytową. R. Meringer wydziela następujące fazy rozwoju palenisk otwartych: „1. Ognisko płonęło po środku pomieszczenia otoczone kamieniami, 2. Następnie na nieznacznie wystającym nas ziemię podwyższeniu, 3. Na trzonie z kamienia lub gliny (mogło to mieć na celu wygodę kobiet gotujących posiłki oraz lepsze oświetlenie pomieszczenia), 4. Przekształciło się w palenisko wnękowe w ścianie”. Na terenie Niemiec występowały ogniska zagłębione w ziemię paleolitu, okresu halsztackiego- znaleziska kultury łużyckiej, a w Inowrocławiu znane są takie paleniska z okresu epoki brązu. Dym unoszący się z ogniska był odprowadzany przez otwór w powale izby, ścianie bądź przez drzwi. Paleniska we wnęce ziemianki lub półziemianki
Kolejną fazą rozwojową ogniska otwartego jest wymienione już wcześniej palenisko wnękowe we wnęce ziemianki lub półziemianki. Jest to pewnego rodzaju forma pośrednia między paleniskiem otwartym a piecem piekarskim. Usytuowane były przy ścianie szczytowej budynku. Piec piekarski
Kolejną formą urządzenia do gotowania jest piec piekarski. Stanowił on jeden z najważniejszych elementów chałupy chłopskiej. Oprócz podstawowej funkcji jaką miał spełniać, czyli przygotowywanie pożywienia pełnił także role centrum domu. Spożywano przy nim posiłki, spano, pod piecem trzymano małe zwierzęta, a także był ośrodkiem zabiegów magicznych.
Geneza pieca piekarskiego jest trudna do ustalenia. Pierwsze piece piekarskie znane są z terenów paleolitycznej kultury trypoliskiej datowanej na III- II tysiąclecie p.n.e., piece te nie różnią się formą od pieców staroruskich z VII-VIII wieku, dlatego I.F. Simonienko uważa, że piec piekarski jest rodzimym zjawiskiem na ziemiach ruskich i został przyjęty przez Starorusów z kultury trypoliskiej za pośrednictwem plemion scytyjskich. Znane są także ślady pieców z Poczdamu, z pierwszych wieków naszej ery, z terenów kultury łużyckiej oraz Kostrzynina- Kłośnicy datowane na II wiek n.e. Na podstawie badań w Połabiu pod Pragą, Jarocina i Kostrzynina L. Niederle uważa, że piec piekarski pojawił się w kulturze słowiańskiej ok. I- IV w pod wpływami rzymskimi. Inni badacze uważają, że piec jest wytworem Słowian. Istnieje kilka hipotez dotyczących powstania pieca piekarskiego z paleniskiem: „1. Powstał z obudowania paleniska otwartego, 2. Oba elementy mają różną genezę i związały się konstrukcyjnie później, na ziemiach Polski, 3. Jeden z elementów dołączył się później do istniejącego wcześniej elementu”
(…)
… archeologiczne wykluczają możliwość pojawienia się pieców kamiennych przed glinianymi, dlatego wywodzenie pieca piekarskiego z kamiennego pieca łaziebnego jest bezzasadne. Można wydzielić różne typy pieców piekarskich, ze względu na różne kryteria. I tak wydzielamy: 1. Ze względu na formę a) kopulaste, b) półcylindryczne, 2. Ze względu na konstrukcję a) posiadające posadzkę na równi z ziemią, b) podwyższone…
… w Polsce stanowią prostopadłościenne gliniane bryły na konstrukcji z drewnianych pałąków. Posadzka pieca znajdowała się ok. 60- 80 cm nad ziemią, całość wsparta była na słupach, pod którymi znajdowała się wolna przestrzeń (używano jej jako pomieszczenie dla kur, a czasem jako piwniczkę). Typowy dla obszarów Polski jest piec piekarski z nalepą jako paleniskiem otwartym przed otworem pieca. Nalepa…
… to inna nazwa glinianego trzonu o szerokości ok. 60 cm i wysokości ok. 80 cm. W najstarszych chałupach służył do wygarniania żaru i odstawiania garnków, później był używany do gotowania. Ogień rozpalano na trzonie, garnki wstawiano prosto do ognia, bądź stawiano na cegłach, późniejszym czasie wykorzystywano do tego koziołki na trzech lub czterech nogach. Otwór wsadowy miał wymiary ok. 25x40 cm i prowadził…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)